ကာကြယ္လို႕ရတဲ့တစ္ခုတည္းေသာကင္ဆာ။

လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္ ၃၀ ေလာက္က ကင္ဆာေဆးရံုကိုအမ်ိဳးသမီးလူနာတစ္ေယာက္ ေရာက္လာတယ္ ဆိုရင္ အိမ္ေထာင္သည္လား၊ အပ်ိဳႀကီးလား ဆိုတာေမးလိုက္ရံုနဲ႔တင္ ဘာကင္ဆာဆိုတာ အတတ္ေျပာနိုင္ ေလာက္ေအာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာအျဖစ္အမ်ားဆံုးကင္ဆာက သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာ ပါ။ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာက အိမ္ေထာင္သည္ေတြမွာျဖစ္ၿပီး၊ ရင္သားကင္ဆာကအပ်ိဳႀကီးေတြမွာျဖစ္ပါ တယ္။ နိုင္ငံျခားမွာေတာ့ အပ်ိဳႀကီးေတြမွာလည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပါတယ္ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ အပ်ိဳႀကီးဆိုတာေတြနဲ႔က်မတို႔အပ်ိဳႀကီးေတြမတူလို႔ပါပဲ။ သူတို႔ဆီမွာက တရား၀င္တစ္ခါမွ လက္မထပ္ဖူး တဲ့သူေတြကို အပ်ိဳႀကီးလို႔ေခၚတာပါ။ လက္မထပ္ဖူးေပမဲ့ အပ်ိဳျဖစ္တာနဲ႔လိင္ဆက္ဆံၾကတဲ့ သူေတြပါ။ အာရွလို႔ေခၚတဲ့ ဂ်ပန္နိုင္ငံမွာေတာင္ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၃၀ က်မေရာက္ခဲ့စဥ္က အသက္ ၁၂ ႏွစ္ အရြယ္ ဂ်ပန္မိန္းကေလးတိုင္း လိင္ဆက္ဆံဖူး တယ္ဆိုတဲ့ ေဆာင္းပါး ဖတ္ခဲ့ ရပါတယ္။ က်မတို႔ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုက အိမ္ေထာင္က်မွသာ ဆက္ဆံၾကတာပါ။ ဒီလွပယဥ္ေက်းတဲ့ အက်င့္ေလးေၾကာင့္ က်မတို႔ အပ်ိဳႀကီး ေတြမွာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာမျဖစ္ၾကပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာက လိင္ဆက္ဆံရာက ကူးဆက္လာတဲ့ ဗိုင္းရပ္ပိုးမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Human Papilloma Virus ေခၚတဲ့ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တာမို႔ပါ။

က်မတို႔ေခတ္တုန္းကေတာ့ ဒီကင္ဆာဘာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာတိတိက်က်မသိခဲ့ၾကပါဘူး။ လိင္ ဆက္ဆံဖက္မ်ားၿခင္း ၊ခေလးမ်ားျခင္း၊ မ်ိဳးရိုး ထဲတြင္ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာရွိၿခင္း၊ ငယ္ငယ္နဲ႔ အိမ္ေထာင္က်သူတို႔နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေန တာကိုသာေတြ႔ ခဲ့ရပါတယ္ ။ ယခု အခါမွာေတာ့ Human Papilloma Virus ဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္း အခ်က္ ၿဖစ္ၿပီး။ လိင္ ဆက္ဆံဖက္မ်ားၿခင္း ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္း ၊ HIV ပိုး၀င္ျခင္း၊ Chlamydia ပိုး၀င္ၿခင္း ၊ စိတ္ဖိစီးမႈႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေန ေသာအေၿခအေနမ်ား ၊ အစားအေသာက္ ၊ ေဟာ္မုန္းပါေသာ သားဆက္ၿခားေဆးမ်ား ၊ စတာေတြက သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ၿဖစ္ေစဖို႔ ပန္႔ပိုးၾကတဲ့ အေၾကာင္း ေတြ (Cofactors) ျဖစ္တယ္လို႔သိရပါၿပီ။

       သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို အဂၤလိပ္လို Cervical cancer လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီကင္ဆာဟာ သားအိမ္ရဲ႕အ၀ (Uterus Cervix) မွာ ရွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြကေန ကင္ဆာၿဖစ္တာပါ။ HPV ဗိုင္းရပ္စ္မွာ အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၂၀၀ အထိရွိၿပီး လူ႔ခႏၵာကို္ယ္အႏွံ႔မွာ ေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထဲက သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကိုျဖစ္ေစတဲ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးအမ်ဳိးေပါင္း ၁၅ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ (၁၆၊ ၁၈၊ ၃၁၊ ၃၃၊ ၃၅၊ ၃၉၊ ၄၅၊ ၅၁၊ ၅၂၊ ၅၆၊ ၅၈၊ ၅၉၊ ၆၈၊ ၇၃၊ ၈၂ ) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ပိုးမ်ိဳးေပါင္း ၃၇ မ်ိဳးနဲ႔စမ္းသပ္ရာ မွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး၊ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ဳိးက နံပါတ္ ၅၂ ျဖစ္ၿပီ္း၊ဒုတိယ အျဖစ္အမ်ားဆံုး နံပါတ္ ကေတာ့ ၃၁ လို႔ဆိုပါတယ္။

အေနာက္နိုင္ငံကသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက ၁၆ နဲ႔ ၁၈ တို႔ျဖစ္ၿပီး၊ ၆ နဲ႔ ၁၁ က လိင္အဂၤါၾကြက္ႏို႔ေတြျဖစ္ေစတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ထုတ္တဲ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး  ၂မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Gardasil နဲ႔ Cervarix မွာ Cevarix ေဆးက ၁၆ နဲ႔ ၁၈ ကိုကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး။ Gardasil က ပိုး ၄ မ်ိဳးလံုးကို ကာကြယ္ႏိုင္ေအာင္လုပ္ထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ကာကြယ္ေဆးကမွ  အျပည့္အ၀ ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ မကာကြယ္ႏိုင္ ပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ ဒီေဆး ေတြပာာ ကာကြယ္ေဆး သက္သက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ၿပီးသူေတြမွာထိုးရင္ေတာ့ ဘာမွအက်ိဳးမထူးႏိုင္ပါဘူး။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႕လကၡဏာမ်ား။
အေစာပိုင္းမွာ ဘာလကၡဏာမွ မၿပပဲ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ မူမမွန္ေသြး ဆင္းမႈ ၊ အမ်ိဳးသားနဲ႔ အတူေန သည့္အခါ ေသြးဆင္းၿခင္း၊ နာက်င္ၿခင္းေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြ ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ပိုမိုးဆိုးရြားတဲ့ အဆင့္ေရာက္ ေနၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ ၀မ္းဗိုက္ ၊ အဆုတ္နဲ႔ ေနရာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား မွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ၿခင္း (Metastases) ေတြၿဖစ္ၿပီး၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း ၊ ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း ၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း ၊ တင္ပ ဆံုရိုးအတြင္းကိုက္ခဲၿခင္း ၊ ခါးနာၿခင္း ၊ ေၿခေထာက္မ်ားနာၿခင္း ၊ ေၿခေထာက္မ်ားေရာင္လာၿခင္း ၊ ေသြးအလြန္ အမင္းဆင္းၿခင္း ၊ အရိုးက်ိဳးၿခင္းမ်ား ၊ တခါတရံ မိန္းမကိုယ္မွ ဆီး သို႔မဟုတ္ မစင္မ်ား ထြက္က်ၿခင္း စတဲ့ လကၡဏာေတြ ၾကံဳေတြ႔ ႏုိင္ပါတယ္ ။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ဘယ္လိုကာကြယ္ႏုိင္သလဲ။၁ ။ Screening ၿပဳလုပ္ၿခင္း (ကင္ဆာျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းသိေအာင္စစ္ေဆးျခင္းျဖစ္ပါတယ္)။
Pap smear ေခၚသားအိမ္၀မွဆဲလ္မ်ားကိုကင္ဆာျဖစ္၊မျဖစ္ စစ္ေဆးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၃ ႏွစ္ တစ္ႀကိမ္ ငါးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ စစ္ေဆးေပးၿခင္းအားၿဖင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ၈၀% အထိေလ်ာ့ခ်ေပးတာေတြ႔ရပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ေစာစီးစြာသိရွိပါကလည္း မ်ိဳးပြားႏုိင္မႈ စြမ္းရည္ကို အနည္းငယ္ထိခိုက္ႏုိင္ရံုကလြဲလို႔ မခြဲမစိတ္ရပဲ ကုသမႈေတြေပးႏုိင္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားသူမ်ားလည္း Pap smear စစ္ေဆး သင့္ပါတယ္။

၂ ။ ကြန္ဒံုးအသံုးၿပဳၿခင္း
ကြန္ဒံုးဟာ HPV ကိုကာကြယ္ေပးႏုိင္တယ္ မေပးႏုိင္ဘူးဆိုတာတိတိက်က် မသိေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ genital wart (လိင္အဂါၤတြင္ၿဖစ္ေသာ ၾကြက္ႏို႔ ) နဲ႔တၿခား ေရာဂါပိုးေတြ ျဖစ္တဲ့ Chlamydia၊ ဆစ္ဖလစ္(Syphilis)၊ ဂႏို(gonorrhoea) စတာေတြနဲ႔ သုတ္ရည္ (Semen) ကို ကာကြယ္ ေပးႏုိင္ ပါတယ္။  သုတ္ရည္ဟာ ကင္ဆာျဖစ္ေအာင္ပန္႔ပိုးနိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။

၃ ။ Vaccine ထိုးၿခင္း။

ဘယ္သူေတြမွာထိုးသင့္သလဲ။
ဒီကာကြယ္ေဆးက ပိုးကိုယ္ထဲမ၀င္ခင္ထိုးရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အေနာက္နိုင္ငံေတြကေတာ့သူတို႔ရဲ့ လိင္ ဆက္ဆံမႈေပၚမူတည္ၿပီး အသက္ ၉ႏွစ္က စၿပီး ထိုးဖို႔တိုက္တြန္းပါတယ္။ ျပင္သစ္ နိုင္ငံမွာေတာ့ မီးေကာင္ေပါက္ေတြကို အစိုးရက အလကားထိုးေပးပါတယ္။ ဒီေဆးကို အမ်ိဳးသားေတြမွာလည္း ထိုးနိုင္ ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြမွာျဖစ္တဲ့ ငယ္ပါေပၚရွိ ၾကြက္နို႔နဲ႔ ငယ္ပါကင္ဆာ (cancer of the penis) ကိုကာကြယ္နိုင္ပါတယ္။ ငယ္ပါကင္ဆာက ျမန္မာ အမ်ိဳးသားေတြမွာအျဖစ္မ်ားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ကုလားရွင္ျပဳတယ္ဆိုတဲ့ ငယ္ပါထိပ္ကအေရျပားကိုငယ္စဥ္ကလွီးျဖတ္ထားတဲ့ သူမ်ားမွာ ငယ္ပါကင္ဆာ မျဖစ္ပါဘူး။ ငယ္ပါကင္ဆာဟာ မသန္႔ရွင္းေသာသူမ်ားမွာအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ တိုးတက္ေသာ နိုင္ငံမ်ားမွ အမ်ိဳးသားမ်ားတကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးကိုအလြန္ဂရုစိုက္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ဆီမွာ ငယ္ပါကင္ဆာ အျဖစ္ အလြန္နည္းပါတယ္။

         တကယ္လို႔ အိမ္ေထာင္သည္အမ်ိဳးသားက ဒီကာကြယ္ေဆးထိုးထားၿပီးသူ႔ဇနီးမယားကလည္း မိမိလင္သားမွတစ္ပါး အျခားသူမ်ားနဲ႔မဆက္ဆံဘူးဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးအေနနဲ႔ ပိုးကူးစရာ အေၾကာင္းမရွိပါ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္က်မအျမင္ေတာ့ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြထိုးမဲ့အစား ျမန္မာအမ်ိဳးသားေတြထိုးရင္ တစ္ခ်က္ ခုတ္ႏွစ္ခ်က္ျပတ္မဲ့နည္း လို႔ျမင္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အေနာက္နိုင္ငံယဥ္ေက်းမႈက   အေရွ႕နဲ႔ အေနာက္ဆိုတဲ့အတိုင္း အလြန္ကြာျခားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လိင္ဆက္ဆံတာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေနရာမွာ အလြန္႔အလြန္ကြာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ကူးဆက္ျပန္႔ပြါးတဲ့ ေရာဂါေတြကို ေျဖရွင္းတဲ့ေနရာမွာ သူတို႔လို ပံုတူကူးလို႔ မရပါဘူး။ က်မျပင္သစ္ေရာက္စက အလုပ္တူတူ လုပ္ဖက္ ျပင္သစ္မ နဲ႔စကားေျပာရာက သူ႔အေမကသူ႔ကို ေယာက္်ား ယူမယ္ဆိုရင္ မစမ္းသပ္ပဲမယူနဲ႔လို႔ သင္တယ္ တဲ့။ ဆိုလိုတာက မဆက္ဆံၾကည့္ပဲ မယူရဘူးတဲ့။ က်မ မယံုလို႔ က်န္တဲ့သူေတြေမးၾကည့္ေတာ့ အားလံုးက ဟုတ္တယ္ေလတဲ့။  ေနာက္ အ့ံၾသသင့္ရတဲ့ စကားကေတာ့ လူငယ္ခ်င္းျဖစ္ျဖစ္၊အိမ္ေထာင္သည္ျဖစ္ျဖစ္၊အမ်ိဳးသားက ခေလးယူဖို႔သေဘာတူမွ ခေလးရတဲ့ အခါ အမ်ိဳးသားက ခေလးရဲ့ကုန္က်စရိတ္ တစ္၀က္ ကိုတာ၀န္ယူတယ္တဲ့၊မဟုတ္ရင္ ခေလးက အမ်ိဳးသမီးဗိုလ္ထဲမွာရွိတာ သူမလက္ခံလို႔ရတာမို႔ သူမ တာ၀န္တဲ့။ ဒီထက္အံၾသဖို႔ေကာင္းတာက သူေဌးတစ္ဦးကသူ႔သမီး ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ပြဲမွာ လိင္ဆက္ဆံမႈ ကၽြမ္းက်င္သူ (ဖါေခါင္း) ကိုသူ႔သမီးကိုသင္တန္းေပး ဖို႔ ေခၚေပးတယ္တဲ့။ (ျပင္သစ္မွာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ ရင္သူ႔ဘာသာႀကိဳက္သလိုလုပ္နိုင္တယ္။ မိဘအေနနဲ႔ဘာမွေျပာပိုင္ခြင့္မရွိဘူး။ သူ႔ဘ၀ သူသာပိုင္တယ္တဲ့။ လိင္ကိစၥမကၽြမ္းက်င္လို႔ေယာက်္ားပစ္မသြားေအာင္သင္ေပးတာတဲ့။ က်မတို႔ဆီမွာ မိန္းမပ်ိဳေလးေတြ အိမ္ေထာင္မႈတတ္ကၽြမ္းေအာင္မိခင္က သြန္သင္တဲ့ သေဘာမ်ိဳးလိုျဖစ္ပါတယ္။)
ဘယ္သူေတြမွာမထိုးရဘူးလဲ။
ကာကြယ္ေဆးမွာပါတဲ့အရာေတြနဲ႔ ဓါတ္မတည့္တဲ့သူေတြထိုးလို႔မရပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ Gardasil ပာာ တေစး (Yeast) ကထုတ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အဲဒါနဲ႔ မတည့္တဲ့ သူေတြထိုးလို႔ မရပါဘူး။ နာမက်န္းျဖစ္ ေနတဲ့ သူေတြ နာမက်န္းျဖစ္ေနခ်ိန္မွာမထိုးဘဲ ေနေကာင္းလာမွထိုးရပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာ ဒီေဆးရဲ႕ဆိုးက်ိဳးဘယ္လိုျဖစ္လာႏိုင္လဲဆိုတာကို ေသခ်ာမသိေသးတဲ့အတြက္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေ တြမွာ ထိုးဖို႔ကို အားမေပးပါဘူး။ ကိုယ္၀န္မရွိခ်ိန္မွာထိုးၿပီး ကိုယ္၀န္ေဆာင္လို႔ရပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ဆိုး က်ိဳး မရွိပါဘူး။
ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ထိုးရမလဲ။ ဘယ္သူနဲ႔ထိုးရမလဲ။ ဘယ္မွာသြားထိုးရမလဲ။၃ႀကိမ္ထိုးရပါတယ္။ ပထမဆံုးတစ္ႀကိမ္၊ ၁-၂လအၾကာမွာတစ္ႀကိမ္၊ ၆လအၾကာမွာတစ္ႀကိမ္ထိုးရပါတယ္။ ဘယ္ဆရာ၀န္နဲ႔မဆိုထိုးလုိ႔ရပါတယ္။ အသား ေဆးျဖစ္လို႔ လက္ေမာင္း ဒါမွမပာုတ္ တင္ပါးမွာထိုးလို႔ရ ပါတယ္။ မိမိဘာသာေဆး၀ယ္ၿပီး ေဆးခန္းတစ္ခုခုမွာသြားထိုးခိုင္းလို႔ရပါတယ္။ အခုထိေတာ့ ဆိုးဆိုး ရြားရြားဆိုးက်ိဳးမရွိေသးပါဘူး။ သံုးခါထိုးၿပီးရင္ ၄-၆ႏွစ္ အထိကာကြယ္မႈရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဘယ္ေလာက္ကုန္က်မလဲ။
၃ ႀကိမ္အတြက္ အေမရိကန္ေဒါလာ ၄၀၀ မွ ၁၀၀၀။

၄ ။ အာဟာရ
ဗီတာမင္ေအ ၊ ဗီတာမင္ ဘီတြဲ ၊ ဗီတာမင္စီ ၊ ဗီတာမင္အီးနဲ႔ ဘီတာကာရိုတင္းေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာၿဖစ္ပြားမႈကိုေလ်ာ့က်ေစတဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။

က်မ္းကိုး။

၁။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ပါ http://mhuthaw.blogspot.fr/2012/06/blog-post_5821.html

၂။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးအေၾကာင္း http://saintsanyae.blogspot.fr/2012/07/blog-post_2647.html

၃။ သိေကာင္းစရာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ http://www.facebook.com/notes/pun-hlaing-hospital/

၄။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးသင့္ မထုိးသင့္ HTTP://WWW.MYANMAR.MMTIMES.COM/2011/NEWS/526/NEWS23.HTML                         ၅။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ (သို႔မဟုတ္) Silent Killer http://www.thettantcho.com/
၆။ http://en.wikipedia.org/wiki/Cervical_cancer