အိပ္(စ္)ေရာဂါ (Acquired immune deficiency syndrome AIDS) ကေတာ့ ေခတ္ေပၚ ေရာဂါမို႔ ေခတ္မွီသူတိုင္း သိၾကပါတယ္။ အေမရိကန္နိုင္ငံ Los Angles မွာ 1981 June 5 ရက္မွာ လိင္တူဆက္ဆံ တဲ့ အေျခာက္ (၅) ေယာက္မွာ စတင္ျဖစ္ပြါး ပါတယ္။ ျမန္မာ နိုင္ငံကို ၁၉၈၂ ႏွစ္မွာသေဘၤာသားတစ္ဦးက အေကာက္ခြံမဲ့ တင္သြင္းလာခဲ့ပါတယ္။

      ဒီေရာဂါက (virus) လို႔ေခၚတဲ့ အလြန္ေသးငယ္တဲ့ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး လူေတြရဲ့ခုခံကာကြယ္ေရး တပ္သား ေတြျဖစ္တဲ့ ေသြးဥျဖဴေတြထဲမွာ ပြါးမ်ားပါတယ္။ ဒီေရာဂါပိုးက အရင္က  လူေတြမွာ မျဖစ္ပါဘူး။ Chimpanzee ေခၚ အာဖရိကေမ်ာက္၀ံေတြရဲ့ ကိုယ္ထဲမွာေနတဲ့ ပိုးေတြပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါပိုးကို ေမ်ာက္ေတြထဲ ထိုးထဲ့ရင္ အိပ္(စ္)ေရာဂါ မျဖစ္ပါဘူး။

ေခတ္ဆန္လာတဲ့ လူေတြရဲ့ သဘာ၀မဟုတ္တဲ့ ေနထိုင္မႈေတြေၾကာင့္ေပၚေပါက္လာတဲ့ ေခတ္သစ္ေရာဂါ ဆန္းတစ္ခုပါ။ ဒီေရာဂါ စတင္ျဖစ္ပြါးစဥ္က လိင္တူဆက္ဆံတဲ့အေျခာက္ေတြ မွာ ျဖစ္တာေတြ႔ရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ လိင္မတူ ေယာက္်ားမိန္းမအတြဲ(Hetrosexual) ေတြ မွာပါ ေတြ႔လာ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအတြဲေတြကလည္း သဘာ၀နည္း အျပင္သဘာ၀ မဟုတ္တဲ့ အေျခာက္ေတြလို စအိုကို အသံုးျပဳၾကလို႔ ကူးဆက္ၾကတယ္ဆိုတာေတြ႔ရွိရပါတယ္။ စအိုဟာ သဘာ၀ (မိန္းမကိုယ္) ထက္ ေသြးေၾကာႏွစ္ဆ မ်ားပါ တယ္။ ၀မ္းကို ထိန္းထားနိုင္တဲ့ စပင္တာ (Spinter) ေခၚတဲ့ၾကြက္သားလည္းရွိတာမို႔ သဘာ၀လမ္းေၾကာင္း ထက္ပိုၿပီးအားျပင္း ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါပိုမို  ကူးဆက္ေစ ပါတယ္။
“ကာမငါးေထြ၊ ဆားငံေရသို ့၊ ေသာက္ေလ ေသာက္ေလ၊ ငတ္မေျပ တည့္”  ဆိုသလို တဏွာရာဂဆိုတာ  “ရေလလိုေလ အိုတေစ”   မို႔ ဉာဏ္ပညာနဲ႔ ခၽြန္းမအုပ္လို႔ ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ အေတာ္သတ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

AIDS ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ပိုးကို (Human Immunodeficiency Virus HIV) လို႔ ေခၚပါ တယ္။ ပိုးေတြကို လူနာရဲ့ေသြးနဲ႔ ကိုယ္ကထြက္တဲ့အရည္ေတြ (secretions) မွာေတြ႔ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လိင္အဂၤါက ထြက္တဲ့ အရည္ေတြမွာ မ်ားစြာ ပါရွိပါတယ္။ နုိ႔၊တံေတြး၊ဆီး၊မ်က္ရည္ ေတြမွာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တံေတြး၊ ဆီး၊ မ်က္ရည္ေတြကတဆင့္ကူးဆက္ ခံရတဲ့ ေရာဂါသည္ေတာ့ မေပၚေပါက္ ေသးပါဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ လိင္ဆက္ဆံျခင္း၊ (သဘာ၀ နည္းေရာ၊ သဘာ၀ မဟုတ္ေသာ နည္းမ်ား၊ ပါးစပ္နည္း အပါအ၀င္)၊ေသြးသြင္းျခင္း၊ မသန္႔ရွင္း ေသာ ေဆးထိုးအပ္မ်ား၊ သြားႏုတ္ျခင္း စသည့္ ေသြးႏွင့္ပတ္သက္ ေသာ ကုသျခင္းမ်ား၊ေဆးမင္ ရည္ထိုးျခင္း၊ နားေဖါက္ျခင္းမ်ားအျပင္ ေရာဂါရွင္လူနာမွ သေႏၶသားအား ကူးျခင္း၊ နို႔ဆို႔ခေလး အား နိ႔တုိက္သည့္ ေရာဂါသည္မွ ကူးျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

HIV ပိုးကႏုနယ္ပါတယ္ ကိုယ္ခႏၶာအျပင္မွာ ၾကာၾကာ မရွင္နိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ဦးက ေနာက္ တစ္ဦး ရဲ့ ေသြးထဲကို တိုက္ရိုက္၀င္ေရာက္မွသာ ကူးဆက္ နိုင္ပါတယ္။

HIV ပိုးက လူ႔ခႏၶာရဲ့ ကာကြယ္ေရးဆဲေတြျဖစ္တဲ့ ေသြးဥျဖဴေတြထဲမွာ ၀င္ေနတာမို႔  က်မတို႔ခႏၶာ ကိုယ္က HIV ပိုးေတြကို မတိုက္ထုတ္ ပါဘူး။ သူ႔လူ ကိုယ့္ဘက္သားေတြ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ထားသလိုပါပဲ။ ဒီထက္ပို ဆိုးတာက ေသြးဥျဖဴေတြမွာ ပိုးေတြေပါက္ ဖြါးျခင္း ေၾကာင့္ ေသြးဥျဖဴမ်ားနည္းသြားျခင္း၊ ေသြးဥျဖဴမ်ား အေနနဲ႔ အျခားေသာ ေရာဂါပိုးမ်ားႏွင့္ ကင္ဆာဆဲမ်ားကို မတိုက္ထုတ္ နိုင္ေတာ့ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ သာမန္ လူေကာင္း ေတြမွာ ေရာဂါ မျဖစ္နိုင္တဲ့ ပိုးေတြေၾကာင့္ ေရာဂါ ျဖစ္ျခင္း (Opportunistic infections) နဲ႔ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ေၾကာင့္ ေသဆံုးၾကရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ေရာဂါပိုးေတြ က်မတို႔ ပတ္၀န္းက်င္ မွာ အလြန္မ်ားတာေၾကာင့္  HIV ပိုးရွိတဲ့သူေတြ ၀မ္းကိုက္ေရာဂါ၊ အဆုတ္အေအးမိေရာဂါ၊ တီဘီေရာဂါ၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေတြနဲ႔ ေသဆံုးၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။

ဒီေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ေဆး (vaccine) မရေသးပါဘူး၊ ေရာဂါေပ်ာက္ေဆးလည္း မရွိပါဘူး။ ေစ်း  အလြန္ႀကီးတဲ့ေဆးေတြက ေရာဂါပိုး ထပ္မပြါးေအာင္ပဲ ထိန္းထား နိုင္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ အေကာင္းဆံုး နည္းက ကိုယ့္အိမ္ေထာင္အေပၚသစၥာရွိဖို႔နဲ႔ ခဏတာ သာယာ မႈအတြက္ မိမိတင္မက မိမိခ်စ္တဲ့ မိသားစုႀကီးပါ ဘ၀မိုးေမွာင္က်သြားနိုင္တယ္ဆိုတာကို ေျခလွမ္းမမွားခင္ တစ္ခါေလာက္ျဖစ္ျဖစ္ စဥ္းစား လိုက္ပါ။

“အသြားမေတာ္ တစ္လွမ္း”   တဲ့ ဒါနဲ႔မွ မရဘူးဆိုရင္။ ျမတ္ဘုရားရဲ့သား ရဟန္းေတာ္ေတြကို လွမ္းၿပီး ၾကည္ညိဳလိုက္ပါ။ ဒါနဲ႔လည္း မရဘူးဆိုရင္ေတာ့ အေဖၚလို႔အမည္ေပးထားတဲ့ (codom) ကြန္ဒံုးကို  စနစ္တက် အသံုးျပဳဖို႔ ပါပဲ။ သိထားရမွာက အေဖၚကလည္း ၁၀၀% မကာကြယ္ နိုင္ပါဘူး။

HIV ပိုး၀င္လာရင္ က်မတို႔ ကိုယ္ခႏၶာက HIV ပိုးဆိုင္ရာ အင္ျမဴနိုဂလိုဗူလင္ေတြကို (immunoglobulin for HIV) ထုတ္ပါတယ္။ HIV ပိုးကိုစမ္းသပ္တဲ့ ဓါတ္ခြဲခန္းနည္းေတြက အလြန္ေစ်းႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ HIV ပိုး အစား ေရာဂါ ရွိမရွိကို သိဖို႔ HIV အင္ျမဴနိုဂလိုဗူလင္ကိုပဲ စမ္းသပ္ပါတယ္။ HIV ပိုး ၀င္၀င္ခ်င္း HIV အင္ျမဴနိုဂလိုဗူလင္ကို စမ္းသပ္လို႔ မရ ပါဘူး။ ေရာဂါလကၡဏာေတြလည္း မေပၚေသးပါဘူး။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္ကို ျပဳတင္းေပါက္အခါ (Window Period) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ လူနာကိုယ္ထဲမွာ ပိုးေတြ ရွိေန တာမို႔ ေရာဂါ ကူးနိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္က အႏၱရာယ္အႀကီးဆံုးအခ်ိန္ပါပဲ။လူနာကိုယ္တိုင္က ေရာဂါရွိေနမွန္း မသိလို႔ ကာကြယ္မႈေတြမျပဳ ၾကလို႔ သူနဲ႔ဆက္ဆံသူမ်ားကို ကူးဆက္ေစနိုင္ ပါတယ္။ Window Period ကလူနာတစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး ကြာျခားပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၃ပတ္ မွ ရက္သတၱပတ္ မ်ားစြာ ၾကာနိုင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႔လူနာမ်ားမွာ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ၾကာပါတယ္။

HIV ပိုး ကူးစက္ခံရၿပီးေနာက္ ေရာဂါလကၡဏမ်ား ေပၚလာေသာ အခါမွသာ AIDS  အိပ္(စ္)ေရာဂါဟု ေခၚ ပါတယ္။ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရၿပီးေနာက္ HIV အင္ျမဴနိုဂလိုဗူလင္မ်ားကို ေသြးထဲတြင္စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိသည့္ အခ်ိန္ကို  (HIV  sero-positive) ဟု ေခၚပါတယ္။ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရသည့္အခ်ိန္မွ အိပ္(စ္) ေရာဂါ ျဖစ္သည့္ အခ်ိန္ ဟာ ၂ ပတ္မွ ၂၀ ႏွစ္အထိ ၾကာနိုင္ ပါသည္။ HIV  sero-positive ျဖစ္သူမ်ားႏွင့္  virus ထိန္းေဆး ေသာက္ေနသူမ်ားဟာ လူေကာင္းတစ္ေယာက္လို သြားလာေနထိုင္နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကာယခံရွင္က မေျပာရင္ ေဘးလူက မသိနိုင္ပါဘူး။

ျပင္သစ္နိုင္ငံမွာ HIV  sero-positive ျဖစ္ေနသူက မိမိ၌ ေရာဂါပိုး ရွိမွန္း သိလွ်က္ Codom မသံုးပဲ အမ်ိဳးသမီးသံုးဦးႏွင့္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ေရာဂါရေစတဲ့အတြက္ ေထာင္ဒဏ္  ၁၅ ႏွစ္ ခ်မွတ္ပါတယ္။ ျပင္သစ္နိုင္ငံမွာ ေသဒဏ္ မရွိပါဘူး။ ေထာင္ဒဏ္ ၁၅ ႏွစ္ ဆိုတာ ႀကီးေလးတဲ့ ျပစ္မႈပါ။

ေအာက္ပါအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ အိပ္(စ္)ေရာဂါ မကူးဆက္ ပါဘူး။
၁။ ျခင္၊ ၾကမ္းပိုးစသည္တို႔ ကိုက္ျခင္းျဖင့္ မကူးပါ၊                                                          
၂။ ႏွာေခ်ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းမ်ားမွ မကူးပါ၊                                                         
၃ အိမ္သာတစ္ခုတည္းကိုအတူတကြအသံုးျပဳျခင္းျဖင့္မကူးပါ၊                                                        ၄။ ေပြ႔ဖက္၊ နမ္းရႈပ္ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါ မကူးပါ၊                                                             
၅။ အ၀တ္အစားမ်ားအတူတကြ ၀တ္ဆင္ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါ မကူးပါ၊                                       
၆။ အစားအေသာက္ အတူစားျခင္း။ ပန္းကန္တစ္ခုထဲတြင္ စားေသာက္ျခင္းျဖင့္ မကူးပါ၊
၇။ သို႔ရာတြင္သြားပြတ္တံကဲ့သို႔ေသာေသြးထြက္သည့္ပစၥည္းမ်ား အတူတူ သံုးျခင္းျဖင့္ ကူးနိုင္ပါတယ္။      ၈။အတြင္းခံမ်ားကိုမေလ်ာ္ပဲ အတူတကြသံုးဆြဲမယ္ဆိုရင္ေတာ့ကူးဆက္နိုင္ပါမယ္။

အေမရိကန္နိုင္ငံအခ်ိဳ႔ေသာ ျပည္နယ္မ်ားမွ ကက္တလစ္ (Catholic) ေက်ာင္းေတြက  ဆယ္ေက်ာ္သက္ (Teenage) ေတြကို ေရာဂါမကူးေအာင္ ပါးစပ္အသံုးျပဳဖို႔ ပညာေပးတယ္လို႔ ၾကားရပါတယ္။ ဘယ္လို လူေတြပါလိမ့္။ သူတို႔ေတြပဲ ရူးေန ၾကတာလား။ က်မပဲ (date out) သြားသလား မသိပါဘူး။ စာရူ႔သူေတြ သိဖို႔က ဒီနည္းက ကာေမသုမိစၦာစာရကံထိုက္တဲ့အျပင္ ေရာဂါလည္းကူးနိုင္ပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀ႏွစ္ေလက္က ျမန္မာ့တီဗီကေန AIDS ေရာဂါသည္ေတြ ရြာျပင္ေတြမွာ ေခြးေသ၊ ၀က္ေသ ေသေနၾကတာကိုျပခဲ့ပါတယ္။ ယခုမွ အရြယ္ေရာက္သူမ်ားကေတာ့ ေတြ႔ ခဲ့ၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အလြန္ စိတ္မခ်မ္းသာစရာ ျမင္ကြင္းေတြပါပဲ။ ေရွာင္နိုင္တဲ့ ေရာဂါ နဲ႔ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ ပက္ပက္စက္စက္ ေသ ၾက ရတာပါ။

လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၅၀ က အာဖရိကတိုက္မွာ bushmeat or wildmeat ေတာရိုင္း တိရစၦာန္မ်ား၏ အသား ရွာေဖြတဲ့လူစု ေပၚေပါက္လာၿပီး၊ ဆန္းျပားေသာနည္းေတြနဲ႔ တိရစၦာန္ ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံရာက ေမ်ာက္ စအို မွာ ေနတဲ့ပိုးေတြ လူေတြဆီေရာက္လာၾကၿပီး၊ AIDS ေရာဂါ ဆန္း ျဖစ္ပြါးလာရပါတယ္။ ထူးဆန္းတဲ့ ပါးစပ္နည္း သံုးၾကမယ္ဆိုရင္ ေနာက္ႏွစ္ ၅၀ မွာ ပါးစပ္ မွာရွိတဲ့ ပိုးေတြေၾကာင့္ ဘာအထူးအဆန္း ေရာဂါ ေတြထပ္ျဖစ္အံုးမယ္ မသိပါဘူး။ ပါးစပ္ကကူး တဲ့ ေရာဂါဆိုရင္ေတာ့ စကားေျပာရံုနဲ႔ ေလထဲမွာ ပိုးေတြ ပါလာၿပီးေရာဂါအျမန္ဆံုးကူးစက္ ေတာ့ မွာပါ။ ပါးစပ္တို႔ ႏွေခါင္းတို႔က ပိုးထြက္ရင္ လူနာရဲ့ပိုးေတြေလထဲကို ရာက္တာမို႔ အဲ့ဒီေလ ရႈမိ တဲ့သူေတြ ကိုကူးနိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ဟာ ကမၻာႀကီး ေရာဂႏၱရကပ္နဲ႔ ပ်က္မွာ ထင္ပါရဲ့။

ကာမတဏွာေနာက္လိုက္မိရင္ ေနာင္ခံရမည့္ အကုသိုလ္ကံေတြအျပင္ ယခုဘ၀၌ပင္ မိမိသာမကအျပစ္မဲ့ တဲ့ မိမိခ်စ္တဲ့မိသားစုအျပင္ လူသားအားလံုးပ်က္စီးသည္အထိျဖစ္နိုင္တယ္ ဆိုတာစဥ္းစားၿပီး တဏွာ ရာဂ ကို ဉာဏ္ပညာျဖင့္ထိန္းနိုင္ၾကပါေစ။

မန္လည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ့မာဃေဒ၀လကၤာသစ္။
ကာမေရာဂါ၊ကိုယ္တြင္းနာကား၊ကုရာနတၳိ၊ေဆးမရွိဘူး။
မိမိပညာ၊သတိသာလွ်င္၊မဟာၾသသဓ၊ေဆးမည္စြျဖင့္။

ဆရာေတာ္ အရွင္ဆႏၵာဓိက (ေရြပါရမီေတာရ)။
ကာမဂုဏ္ခ်မ္းသာကို မစြန္႔ႏိုင္ၾကေသးလို႔၊ စြန္႔ဖို႔အေျခအေနမေပးေသးလို႔၊
ကာမဂုဏ္ခ်မ္းသာ ခံစားေနၾကတဲ႔သူေတြအေနနဲ႔
စိတ္လည္ပင္းမွာ သတိဆိုတဲ႔လည္ပတ္ေလးတပ္ထားရပါမယ္။
ကာမဂုဏ္ျမက္ခင္းျပင္ထဲမွာလည္း ဉာဏ္ဆိုတဲ့ ဓာတ္ႀကိဳးလိုင္းေလး
ထည့္ျမဳွပ္ထားရပါမယ္
လည္ပတ္က သတိနဲ႔ ဓာတ္ႀကိဳးက ဉာဏ္နဲ႔ ထိမိေတြ႔ မိလို႔ ဓာတ္လိုက္သြားၿပီဆိုတာနဲ႔
တစ္ၿပိဳင္နက္ စည္းလြတ္ေဘာင္လြတ္ ကာမဂုဏ္ခံစားမႈေတြ၊
လိုင္းေက်ာ္ နယ္ေက်ာ္ ကာမဂုဏ္ခံစားမႈေတြ လံုး၀ ကင္းရွင္းသြားပါလိမ္႔မယ္။