သိပၸံဘိုးဘိုးေအာင္။

က်မတို႔ငယ္ငယ္က ဘိုးဘိုးေအာင္ရဲ့ တန္ခိုးေတြကိုတစ္ပိုင္းတစ္ဆ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ သူ႔ကိုေႏွာက္ယွက္တဲ့ သူေတြကို ဘိုးဘိုးေအာင္က ၀လံုး တစ္လံုးေရးျပၿပီး၊ သူ႔ကို မဖ်က္ဆီးခင္ ဒီ ၀လံုးကို အရင္ဖ်က္အံုး လို႔ ေျပာတယ္ တဲ့။ အဲ့ဒီ ၀လံုးက ဖ်က္လိုက္တာနဲ႔ ႏွစ္လံုးျဖစ္သြားတယ္။ ႏွစ္လံုးကို ဖ်က္လိုက္ေတာ့ ေလးလံုး ျဖစ္သြားတယ္။ အဲ့ဒီလို ႏွစ္ဆ ႏွစ္ဆျဖစ္သြားလို႔ ဖ်က္တဲ့သူေတြလည္း လက္ေလ်ာ့လိုက္ရ တယ္ ဆိုတာ ပါပဲ။

အခုေျပာမဲ့ သိပၸံဘိုးဘိုးေအာင္ ဆိုတာက ဘိုးဘိုးေအာင္လိုပဲ က်မတို႔ရဲ့ ဗီဇေတြကို ႏွစ္ဆ ႏွစ္ဆဆီ တိုး သြား ေစတဲ့ PCR (Polymerase chain reaction) အေၾကာင္းပါပဲ။ ဒီ PCR ဟာ က်မတို႔ရဲ့ ကိုယ္ခႏၶာ ထဲမွာ သဘာ၀အတိုင္း အျမဲျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ ခႏၶာအျပင္ (ဓါတ္ခြဲခန္းထဲမွာ) လုပ္နိုင္ တာကေတာ့ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွ  Kary Mulllis  ေၾကာင့္ပါ။ Kary Mulllis  ဟာ ၁၉၉၃ ခုမွာ ထိုက္တန္စြာ သိပၸံပညာ (ဓါတုပညာ Chemisrty) နဲ႔ Noble ဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီ သိပၸံဘိုးဘိုးေအာင္နည္းဟာ ေဆးပညာ၊ ဇီ၀ပညာ အျပင္ ရာဇ၀တ္မႈေတြမွာအလြန္အသံုး၀င္တဲ့ နည္း
ျဖစ္ ပါ တယ္။  ဒီနည္းမွာ ဗီဇ အနည္းငယ္ကို လိုသေလာက္အဆမ်ားစြာပြါးနိုင္တဲ့အတြက္

ဥပမာ။ ရာဇ၀တ္မႈ တစ္ခုမွာ တရာခံရဲ့ ဆံပင္တစ္ေခ်ာင္းက်ေနတယ္ဆိုရင္၊ အဲ့ဒီ ဆံပင္ရဲ့ အျမစ္မွာ ရွတဲ့DNA စ ေလးကေန တရားခံရဲ့ DNA ေတြအမ်ားႀကီးပြါးနိုင္ၿပီး၊ တရားခံ ျဖစ္ နိုင္သူေတြရဲ့ DNA ေတြနဲ႔ တူမတူ စစ္ျခင္းျဖင့္ တရားခံ အမွန္ကိုေဖၚထုတ္နိုင္ပါတယ္။ ထိုနည္းအတူ ေသြးစြန္းေနတဲ့  အ၀တ္ေတြကို သုတ္ျပစ္၊ေလ်ာ္ျပစ္ေပမဲ့ မ်က္စိနဲ႔မျမင္နိုင္တဲ့ ေသြးစက္ေတြ (uv light မွာျမင္နိုင္တဲ့) က DNA  ေတြကိုပြါးမ်ားနိုင္သလို ဖန္ခြက္တို႕ေဆးလိပ္တို႕မွာကပ္ေနတဲ့ တံေတြစက္ကေလးေတြကလဲ ရယူနိုင္ပါတယ္။ 

က်မတို႔ရဲ့ ဗီဇ(gene) ေတြဟာ သာမာန္အားျဖင့္ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္လို ႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္းလိမ္သလိုမ်ိဳး ျဖစ္တည္ေန ပါတယ္။ တစ္ႀကိဳးက ဖခင္ဆီကရၿပီး၊က်န္တစ္ေခ်ာင္းက မိခင္ဆီက ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမုန္႔ႀကိဳးလိမ္ (chromosome) ေတြဟာ သူတို႔နဲ႔သက္ဆိုင္ရာ ဗီဇေတြနဲ႔ မ်က္ႏွာခ်င္ဆိုင္မွာ အစံုလိုက္ရွိေနၾကပါတယ္။ ဥပမာ။ ဆံပင္အေရာင္ကို ဆံုးျဖတ္မဲ့ ဖခင္ရဲ့ဗီဇနဲ႔ မိခင္ရဲ့ ဗီဇဟာ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္လ်က္ အစံုလိုက္ ရွိေနပါတယ္။ ထိုနည္းအတူ မ်က္စိအေရာင္ကို ဆံုးျဖတ္မဲ့ ဖခင္ရဲ့ဗီဇနဲ႔ မိခင္ရဲ့ဗီဇ ဟာလည္း အစံုလိုက္ ရွိေနပါတယ္။ ဒီဗီဇေပၚမူတည္ၿပီး က်မတို႔ရဲ့ ဆံပင္အေရာင္၊ မ်က္စိ အေရာင္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ က်မတို႔ကိုယ္မွာရွိတဲ့ ဆဲလ္တိုင္းမွာ ဗီဇေတြဟာ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္လို ရွိေနပါတယ္။ ေဆးပညာအရ (Diploid ) အစံုလိုက္လို႔ ေျပာပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ အမမ်ိဳးဥနဲ႔ အဖိုမ်ိဳးဥျဖစ္တဲ့ ovum and sperm မွာေတာ့ (haploid) တစ္ႀကိဳး အေနနဲ႔ပဲ ရွိပါတယ္။ သို႔မွသာ ဖခင္နဲ႔ မိခင္မ်ိဳးဥတို႔ေပါင္းစပ္တဲ့ အခါ သက္ဆိုင္ရာဗီဇေတြရွိတဲ့ ႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္း တြဲမိၿပီး၊ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္ျဖစ္သြားၿပီး ေနာင္ျဖစ္လာမည့္ သေႏၶသားရဲ့ပံုသ႑န္ ေတြကို ဖန္ဆင္းပါတယ္။ 

ကိုယ္ထဲမွာဆဲလ္ တစ္ခုက ႏွစ္ခုပြါးေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဒီမုန္႔ႀကိဳးလိမ္ (chromosome) ေတြ (အားလံုးေပါင္း ၂၃ စံု)  ဆဲလ္ရဲ့ အလယ္မွာတန္းဆီၾကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီမုန္႔ႀကိဳးလိမ္ေတြ ေျပသြားၿပီး ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္း ဆီျဖစ္သြားပါတယ္။ ေနာက္ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္း ဆီကြဲသြားၾက ပါ တယ္။ ကြဲသြားတဲ့ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္း (chromosome တစ္ျခမ္း) ဆီမွာ ၎နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ဗီဇ (gene) ေတြကို (Polymerase enzyme လို႔ေခၚတဲ့ enzyme ေတြက ဗီဇ (gene) ေတြ ျဖစ္မဲ့ သက္ဆိုင္ရာ nucleotide ေတြကို သယ္လာ ေပးပါ တယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ chromosome တစ္ျခမ္းကေန chromosome တစ္စံုျဖစ္သြားပါတယ္။ နဂိုက လိမ္ထားတဲ့ chromosome အလိမ္တစ္ခုက အလိမ္ျပဳတ္သြားၿပီး chromosome ႏွစ္ျခမ္းျဖစ္၊ chromosome တစ္ျခမ္းက chromosome တစ္စံုဆီ ျဖစ္တာမို႔ ေနာက္ဆံုး chromosome တစ္စံုက chromosome ႏွစ္စံု ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ chromosome ေတြ ႏွစ္ဆ ႏွစ္ဆ (ဘိုးဘိုးေအာင္တန္ခိုးလို) ျဖစ္သြားပါတယ္။ chromosome ႏွစ္စံု ျဖစ္သြားသလို ဆဲလ္ တစ္ခုက ႏွစ္ခုျဖစ္သြားျပီး သတၱ၀ါေတြၾကီးထြားၾက။ ေသသြားတဲ့ ဆဲလ္ ေတြရဲ့ေနရာမွာလဲ အလားတူဆဲလ္ ေတြနဲ႕အစားထိုးျခင္းျဖင့္ က်မတို႕ မေသမျခင္း
ကိုယ္တြင္းမွာျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ (မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးေဟာေတာ္မူတဲ့ ျဖစ္ပ်က္တရား၊
တနည္းျမတ္ဘုရားေဟာေတာ္မူတဲ့ဒုကၡသစၥာပါ)။

အဲဒီလို ျဖစ္ဖို႔ ဗီဇ (gene) ေတြရဲ့ အေျခခံျဖစ္တဲ့ nucleotide ေတြနဲ႔ စီေပးတဲ့ Polymerase enzyme ေတြလိုအပ္ပါတယ္။

ဗီဇ (gene) ကို တည္ေဆာက္တဲ့ nucleotide က ေလးမ်ိဳး ဘဲရွိပါတယ္။ adenine, thymine, guanine, and cytosine တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အတိုေကာက္အေနနဲ႔  A, T, G and C  တို႔ျဖစ္ ပါ တယ္။ သူတို႔ဟာ တြဲခ်င္တဲ့သူန႔ဲမတြဲပါဘူး။ Adenine က thymine နဲ႔ပဲတြဲပါတယ္။ guanine ကလဲ cytosine နဲ႔ပဲတြဲပါတယ္။

ဒီ ဗီဇေတြကို တည္ေဆာက္တဲ့ nucleotide ေတြ ကိုယ္ထဲမွာ အလုပ္လုပ္ဖို႔ Polymerase enzyme ေတြလိုအပ္ပါတယ္။ ဒီ enzyme ေတြက ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၃၇ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္မွာမွ အလုပ္ လုပ္ပါတယ္။ 

ဗီဇေတြရွိတဲ့ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္ (chromosome) ေတြကို ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ ႏွစ္ျခမ္းခြဲ ဖို႔က လြယ္ပါတယ္။ chromosome ေတြကို ၁၀၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အပူ ေပးလိုက္ရင္ ႏွစ္ျခမ္းကြဲ သြားပါတယ္။ အပူခ်ိန္ကိုျပန္ ခ်လိုက္ရင္ chromosome ေတြ ႏွစ္ခုျပန္တြဲသြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Polymerase enzyme ေတြအလုပ္   မလုပ္နိုင္ တဲ့အတြက္ ဗီဇ (gene) ေတြသယ္ေဆာင္ထားတဲ့ chromosome ေတြ ႏွစ္ဆ မပြါးနိုင္ ပါဘူး။

          ေဆာင္းဦးေပါက္ တစ္ေန႔မွာ Kary Mulllis   တစ္ေယာက္ ေရပူစမ္းမွာ အနားယူ ေရစိမ္ ေန ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ေရပူစမ္းထဲမွာ ကူးခတ္ေနတဲ့ ငါးေလးေတြကို ေတြ႔လိုက္  ပါတယ္။ သတၱ၀ါတိုင္းမွာ ဗီဇေတြရွိတယ္။ အဲ့ဒီ ဗီဇေတြကလည္း အျမဲ ျဖစ္ေန၊ ပ်က္ေန တယ္။ ဗီဇ (gene) ေတြျဖစ္ဖို႔ Polymerase enzyme လိုတယ္။ ေရပူစမ္းက ငါးေတြလဲ Polymerase enzyme ရွိရမယ္။ ဒီငါးေတြက အပူမွာေနတဲ့ အတြက္ သူတို႔ မွာရွိတဲ့ Polymerase enzyme ေတြက အပူမွာ အလုပ္လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိဉာဏ္ ရရွိ သြားၿပီး၊ အနားယူရာက ခ်က္ခ်င္း ဓါတ္ခြဲခန္းကိုျပန္ခဲ့ၿပီး လက္ေတြ႔စမ္းသပ္ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ ငါးေတြ ဆီ က ရတဲ့ Polymerase enzyme ေတြကိုဓါတ္ခြဲခန္းမွာ အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ဗီဇ (gene) ေတြကို ဓါတ္ခြဲခန္းမွာအေျမာက္ အမ်ား ပြါးနိုင္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဗီဇ (gene) တစ္ခုက ႏွစ္ခုျဖစ္ တာကို  (one cycle) လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ၅ မိနစ္ၾကာပါတယ္။ ယခုအခါ auto လုပ္နိုင္တဲ့ စက္ေတြရွိေနပါၿပီး၊ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ (how many cycles) လုပ္မယ္ဆိုတာကို စက္မွာ ခလုပ္ ႏွိပ္လိုက္ရင္ သူ႔ဘာသာ အလုပ္လုပ္ပါတယ္။