ဘ၀င္ျမင့္ျခင္း (၀ါ) overconfidence

ဟိုတစ္ေန႕က fb မွာဆရာၾကီးဦးျမဦးကိုေတြ႕လိုက္ေတာ့ clinical Diagnosis တစ္ခုကိုသြားသတိရမိပါတယ္။ ဆရာၾကီးက clinical Diagnosis မွာအျမဲလိုလိုမွန္တဲ့သူပါ။
 က်မတို႕ေဆးေက်ာင္းသူဘ၀နဲ႕ဆရာ၀န္ျဖစ္ကာစမွာ ဆရာ၀န္အသင္းက ႏွစ္စဥ္ျပဳလုပ္တဲ့ ဆရာ၀န္အစသည္းအေ၀းမွာလူတိုင္းစိတ္၀င္စားတာက ေရာဂါအေျဖရွာရတဲ့ (clinical Diagnosis ) တင္ဆက္မွု႕ပါ။ အဲ့ဒီမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ရွုပ္ေထြးလွတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြနဲ႕ေရာက္လာတဲ့လူနာရဲ့ ေဆးကုသမွဳ စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိမွဳေတြကိုတင္ျပျပီး ၾကြေရာက္လာၾကတဲ့ပရိသပ္မွလိုမိမိထင္ျမင္ရာ ေရာဂါမ်ားကိုတင္ျပေဆြဓေႏြးၾကျပီး ေတနာက္ဆံုး မ်ားေသာအားျဖင့္လူနာေသဆံုးလို႕ရင္ခြဲရံုမွာေတြ႔ရွိခ်က္ေတြနဲ႕ ဘာေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏေတြျပရတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဆရာ၀န္ေတြ တျခားေရာဂါနဲ႕မွားခဲ့ၾကတယ္ဆိုတဲ႕အခ်က္ေတြကို ရင္ခြဲစစ္ေဆးတဲ႕ေရာဂါေဗဒဆရာ၀န္ၾကီးက ေနာက္ေနာင္မမွားၾကရေအာင္ရွင္းလင္းတင္ျပျခင္းျဖင့္ဆရာ၀န္အားလံုးအတြက္သင္ခန္းစားယူရတဲ့ေကာင္းမြန္တဲ့ တင္ျပမွဳ႕ေလးပါ။
  ဒါေပမဲ့ ၁၉၈၀ ၀န္းက်င္ေလာက္မွာေတာ့ နိုင္ငံျခားက ဘြဲ႕လြန္အသီးသီးယူျပီးျပန္လာတဲ့ နိုင္ငံျခားျပန္ေတြ မ်ားလာျပီးအခ်ိဳ႕က ပညာမာနေတြပါယူလာၾကပါတယ္။ နယ္ပယ္အသီးသီးက ကၽြမ္းက်င္သူအခ်င္းခ်င္း လုပ္ငန္းတူ ေမာင္ႏွမေတြလိုသေဘာမထားပဲ ။ကိုယ္ကပိုေတာ္တယ္။သူ႕ဘာသာရပ္က ကိုယ့္ဘာသာရပ္ေလာက္မေတာ္ဘူးဆိုတဲ့ အသိဆိုးေတြေၾကာင့္ တစ္ဦးေပၚတစ္ဦးေလးစားမွုမရွိပဲ ရိုင္းျပမွဳေတြပါရွိလာပါတယ္။ ေဆးပညာေလာကမွာ ေမ့ေဆးပညာန႕ဲ ေရာဂါေဗဒပညာရွင္ေတြဟာ လူနာနဲ႕တိုက္ရိုက္မေတြ႕ရတာေၾကာင့္ (behind the curtin ) သူတို႕ရဲ့စြမ္းေဆာင္ခ်က္ေတြကမေပၚလြင္ပဲရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒါကိုတန္းဖိုးထားတဲ႕ေဆးကုသအထူးကုအနည္းငယ္ရွိေသာ္လည္း၊အခြင့္ေကာင္းယူတဲ့သူကမ်ားပါတယ္။ ျမန္မာစကားပံုမွာ အနာမသိေဆးမရွိ ၊အနာသိက ေဆးရွိဆိုသလို၊ ေရာဂါသိဖို႕အေရးၾကီးပါတယ္။ ေရာဂါမသိဘဲ ကုေနရင္ ဘယ္နိုင္ငံက ဘာဘြဲ႕ပဲရရ ရမ္းကုပါပဲ။
   ၁၉၈၀ ႏွစ္ ေလာက္မွာ အဆုတ္ေရာဂါသည္နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ clinical Diagnosis တစ္ခုကို တင္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ အဆုတ္ေရာဂါအထူးကုဌာနက လူနာမွာေတြ႕ရတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ၄င္းဌာနမွ လက္ေထာက္ဆရာ၀န္ကတင္ျပပါတယ္။ သူတို႕က လူနာမွာ အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ေနတယ္လို႕ယူဆတာေၾကာင့္ အဆုတ္ဓါတ္မွန္ရိုက္ပါတယ္။ အဲ့ဒီဓါတ္မွန္ကိုလည္းတင္ျပပါတယ္။ ပရိသပ္ထဲမွာရွိတဲ့ ဓါတ္မွန္ဆရာ၀န္က ၀င္ေရာက္ေဆြးေႏြးရာမွာ သူ႔အေနနဲ႕ အဆုတ္ကင္ဆာလို႕မယူဆေၾကာင္း၊နွလံုးမွထြက္ေသာ ေသြးေၾကာ္ၾကီး (Aota) ၾကီးထြားျခင္း (Aneurysm) သာျဖစ္ေၾကာင္း၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ ဓါတ္မွန္တြင္ေတြ႕ရေသာ အျဖဴစက္ (အဆုတ္အထူးကုမွ ကင္ဆာထင္ေသာအရာ) မွာနခန္းသားမ်ား ညီညာျပီးအနားရွိနံရိုးကိုစားသည့္ လကၡဏမေတြ႕ရေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ ဒီမွာတင္  အဆုတ္အထူးကုမွ ပထမအခ်က္အေနနဲ႕မွားခဲ့ပါတယ္။ သူက အဆုတ္မွာျဖစ္သမွွ်အားလံုးသူသိတယ္ထင္ခဲ့ျပီး အဆုတ္ဓါတ္မွန္ကို ဓါတ္မွန္ကၽြမ္းက်င္တဲ့ဆရာ၀န္ကိုမျပပဲ သူထင္ရာသူယူဆခဲ့တာပါ။ ယူဆရံုတင္မက အဆုတ္ကင္ဆာလို႕ယူဆတာေၾကာင့္ ကင္ဆာရွိတယ္ထင္တဲ့ေနရာကို ကင္ဆာ အမ်ိဳးအစားသိေအာင္ အပ္နဲ႕ထိုးျပီးယူခဲ့ရာမွ ၾကီးထြားေနေသာေသြးေၾကာၾကီးေပါက္ျပီးလူနာေသဆံုးလို႕ ရင္ခြဲရံုေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတာင္မွ အဲ့ဒီဆရာ၀န္ၾကီးက သူ႕အျပစ္ကိုတာ၀န္မယူဘဲ အသားဆယူသူမွာသူမဟုတ္ဘဲ ငယ္၇ြယ္သူ လက္ေထာက္ဆရာ၀န္ကယူခဲ့လို႕ ေသြးထြက္ခဲ့ရတာလို႕ ကိုယ့္လက္ေအာက္ငယ္သားကိုလူပံုအလယ္မွာအျပစ္ပံုခ်ခဲ့ပါတယ္။
   ဘ၀င္ျမင့္တဲ့ ကိေလသာေၾကာင့္ေထာက္ေလ်ာက္ အမွားေတြလုပ္ခဲ့မိတာပါ။ က်မတို႕ေတြသင္ခန္းစာယူရမဲ့ အေတြ႕အၾကံဳတစ္ခုပါပဲ။

က်မရဲ့ပြဲဦးထြက္ သုေတသန

DG, ATPT မွက်မကိုေခၚေတြ႔ျပီး pathologist Olver J  ကိုသိသလားလို႕ေမးပါတယ္။ က်မ သိဖို႕ေနေနသာသာနံမည္ေတာင္မၾကားဖူးပါ။ DG, က အဲ့ဒီ ့pathologist  က ေက်ာက္ကပ္ကို တိုက္ရိုက္ပ်က္ေစတဲ့ အဆိပ္ (Direct nephrotoxic toxins ) ေတြနဲ႕ DIC နဲ႕ အျခားေသာ shock ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ျခင္း (Secondary causes) ကို ေက်ာက္ကပ္ကို အေသဒစိပ္ ခြဲစိပ္ျခင္း (microdissection) ျဖင့္ သုေတသနျပဳလုပ္ထားေၾကာင္း ၄င္းရဲ့ စာတမ္းကို စာၾကည့္တိုက္တြင္ရွာေဖြေလ့လာျပီး ေျမြေဟာက္အဆိပ္တြင္ (Direct nephrotoxic action ) ရွိမရွိကိုသုေတသနလုပ္ေစျခင္းေၾကာင္းေျပပါတယ္။
 ေျမြေဟာက္အဆိပ္မွာေသြးခဲေစေသာ သတၱိမ်ားရွိသျဖင့္ လူနာတြင္ DIC ျဖစ္ပါသည္။ DIC ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးပါသည္။ ေဆးသုေတသန ရွိ  biochemistry ဌာနခြဲမွ ေျမြဆိပ္ရွိ ေသြးခဲေစေသာ အပိုင္းကိုခြဲထုပ္၍ ကာကြယ္ေဆး (Vaccine) လုပ္ရန္သုေတသနမ်ားးျပဳလုပ္လ်က္ရွိပါသည္။ ေျမြဆိပ္တြင္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားစြာရွိပါသည္ ( many components containing macromolecule)။ အစိတ္အပိုင္း ေသးေလ ကာကြယ္ေဆးျပဳရတာလြယ္ကူေလျဖစ္ျပီး မလိုလားအပ္ေသာေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးလည္းနည္းပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ေျမြဆိပ္တြင္ (Direct nephrotoxic action ) ပါ၀င္ပါက ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ ေသြးခဲသည့္သတၱိမျဖစ္ေတာ့ေသာ္လည္း (Direct nephrotoxic actions) ေၾကာင့္ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ဆီးေစနိုင္ပါသည္ ထိုေၾကာင့္ ေျမြဆိပ္တြင္ Direct nephrotoxic action ပါ မပါ သိဖို႕လိုအပ္ပါသည္။

 စာၾကည္တိုက္တြင္ Olver J  ရဲ့စာတမ္းက ေဟာင္းႏြမ္းေန၍ စာအုပ္အေနနဲ႕မရွိဘဲ ဓါတ္ပံုဖလင္အေနနဲ႕ျဖစ္ေနလို႕ ဖလင္ကိုဖြင့္ျပီး လက္ျဖင့္ကူးယူရပါတယ္။ သူ႕စာတမ္းမွာ ေက်ာက္ကပ္ကို အက္စစ္နဲ႕စိမ္ျပီး nephron တစ္ခုခ်င္းရေအာင္ disect လုပ္သည့္အေၾကာင္းသာပါ ပါသည္။ အေသးစိပ္ေရးမထားပါ။ result တြင္ေတာ့ Direct nephrotoxic toxins ေတြမွာ proximal tubular necrosis ကိုေတြ႕ရျပီး secondary ischemic တြင္ tubular necrosis က random ျဖစ္ျပီး either proximal or distal tubular necrosis လို႕ ေရးထားပါတယ္။ 

က်မအေနနဲ႕ microdessection ကိုလုပ္ဖို႕ေနေနသာသာျမင္ေတာင္မျမင္ဘူးပါ။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ကဌာနမွာ Boss ေရာ၊သုေတသနအရာရွိဆရာ၀န္ေရာ နိုင္ငံျခားေရာက္ေနလို႕ ဘယ္သူကိုမွ အကူအညီေတာင္းလို႔မရျဖစ္ေနပါတယ္။ ေဆးေက်ာင္းသူဘ၀ကသိထားတဲ့ ေက်ာက္ကပ္နဲ႕ nephron ဆိုတာရယ္၊ Oliver J ရဲ့စာတမ္းပါ အက္စစ္နဲ႕စိမ္ျပီး microdissection လုပ္တယ္ဆိုတဲ့ information သာရွိပါတယ္။ microdissection လုပ္စရာ microscope သာရွိပါတယ္။ entamology ကေျပာင္းလာတဲ့ သူက entamology မွာ ျခင္ေတြကို dissect လုပ္တဲ့ ပင္အပ္အရွည္ ၂ ေခ်ာင္းယူလာေပးပါတယ္။
 က်မလဲ  ပင္အပ္နဲ႕ microscope ေအာက္ မွာတတ္သေလာက္ၾကိဳးစားျပီး dissect လုပ္ပါတယ္။ အက္စစ္မ်ားသြားလို႕ေၾကသြားလိုက္၊အက္စစ္နဲလို႕ dissect လုပ္လို႕မရနဲ႕ ၃လ ေလာက္ၾကာသြားပါတယ္။ တစ္ေန႔မွာ DG ဌာနကိုေရာက္လာျပီးက်မရဲ့ dissection အေၾကာင္းေမးပါတယ္။ က်မလဲ dissection လုပ္လို႔မရေသးေၾကာင္း မ်က္ေစ့မွိတ္လိုက္တာနဲ႕ nephron အစအနေတြသာျမင္ေနေၾကာင္းေျပာျပပါတယ္။
 DG  ကျပံဳးျပီး ဆက္လုပ္ဆက္လုပ္လို႕အားေပးပါတယ္။
DG ATPT ကအလြန္စာဖတ္ပါတယ္။ DMR ကိုေရာက္တဲ့ ဂ်ာနယ္အားလံုးသူ႕ဆီပို႕ရပါတယ္။ သူဖတ္ျပီးတာနဲ႕သက္ဆိုင္ရာ သုေတသနအရာရွိဆီပို႕ျပီးဖတ္ခိုင္းပါတယ္။ ဘယ္ဌာနက ဘာေတြလုပ္ေနတယ္၊ဘယ္အေျခအေနေရာက္ေနတယ္ဆိုတာလဲ သိပါတယ္။ တစ္ႏွစ္တခါ ဌာနအလိုက္ သုေတသနအေဟာင္းေတြရဲ့ အေျခအေန၊ေနာင္လုပ္မဲ့သုေတသနေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သြားေတြ႕ရပါတယ္။ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကတင္ထားတဲ့သုေတသနေတြ မျပီးလို႕ကေတာ့ မလြယ္ေရးခ်မလြယ္ပါ။

ေလးလေျမာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ က်မ nephron dissection ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္လုပ္နိုင္ပါတယ္။ မ်က္ေစ့ကိုက္ရက်ိဳးႏ်ွပ္တယ္လို႕ဆိုရပါမယ္။ nephron dissection ရျပီဆိုေတာ့ လိုအပ္တဲ့ သုေတသနကိုအေသစိပ္ဆြဲ ၊ လက္ေတြ႕ျပဳလုပ္ျပီးရလာတဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေတြကို nephron dissection လုပ္ျပီးေလ့လာပါတယ္။ DG ထင္သည့္အတိုင္း ေျမြေဟာက္အဆိပ္တြင္ ေက်ာက္ကပ္ကိုတိုက္ရိုက္အဆိပ္ျဖစ္ေစေသာသတၱိအနည္းငယ္ရွိပါသည္။ DG ကက်မရဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကိုေတာ္ေတာ္သေဘာက်ပါတယ္။ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို international journal မွာ publish လုပ္ဖို႕တိုက္တြန္းပါတယ္။ ကံေကာင္းေတာက္မစြာ က်မ paper ကို Toxin ဂ်ာနယ္ကလက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ့္စာတမ္းကို နိုင္ငံျခားဂ်ာနယ္မွာပထမဦးဆံုး printed အေနနဲ႕ဖတ္ရတာအလြန္၀မ္းသာမိပါတယ္။
က်မ္းကိုး။
Soe Soe et al Toxin. 1990; 28;461-67.. The nephrotoxic action of Russell`s viper (Vipera russelli ) venom.

ေရာင္ေတာင္ေပါင္ေတာင္ သုေတသန

က်မရဲ့ေဆးေကာ်င္းသူဘ၀မွာေရာ္၊ လက္ေထာက္ဆရာ၀န္ဘ၀မွာေရာ္၊ေဆးသုေတသနနဲ႕ပတ္သက္ျပီးသင္လဲမသင္ခဲ့ရ လုပ္လဲမလုပ္ခဲ့ရ ဘူးပါ။ က်မရဲ့အေမကဆရာ၀န္ကြာတာမွာေနတာေတာင္ျပႆနာအၾကီးအက်ယ္ျဖစ္တာ။ နယ္မွာတာ၀န္က်မယ္ဆိုရင္ သူလည္းအသက္ၾကီးလို႕အေဖၚမလိုက္နိုင္ေတာ့ေၾကာင္းတစ္ေယာက္ထဲလဲမလႊတ္နိုင္တာ ေၾကာင့္၊ရန္ကုန္မွာတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ရရင္ဆက္လုပ္၊မရရင္ေတာ့အလုပ္ထြက္ဖို႕ေျပာတာမို႕ အလုပ္မထြက္ခ်င္တဲ့ က်မရန္ကုန္မွာေနရမဲ့ အလုပ္ေတြ စဥ္းစာတဲ့အခါ ေဆးေက်ာင္းမွာ ဆရာလုပ္ဖို႕စိတ္ကူးမိျပီး DP ေက်ာင္းသားဘ၀ကပင္ေန႕စဥ္ ရင္ခြဲရံုမွာေတြ႕ေနရတဲ့ ေရာဂါေဗဒဌာနမွ ပါေမာကၡ ကိုေမးၾကည့္ေတာ့ ဆရာက မင္းက ခ်က္ျပီးခူးခတ္ျပီးသားပဲ ၀မ္းသာအားရ ၾကိဳဆိုပါတယ္ဆိုေတာ့ ရန္ကုန္ေဆးတကၠသိုလ္ေရာဂါေဗဒဌာနသို႕ေျပာင္းေရြ႕အမွဳထမ္းရန္ေလ်ာက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မ DP အတြက္ လႊတ္ခဲ့တဲ့ ဒါရိုက္တာက ေဆးရံုးေတြမွာေရာဂါေဗဒဆရာ၀န္ေတြလိုအပ္ေနတာေၾကာင့္ မေပးနိုင္ေၾကာင္းမွတ္ခ်က္ေပးတာေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ၊ ေဆးသုေတသန၊ ေရာဂါေဗဒဌာနက အထက္တန္း ေဆးသုေတသနရာထူး ေလ်ာက္လႊာေခၚတာနဲ႕အလုပ္မထြက္ခ်င္တာနဲ႕ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းစြာေလ်ာက္လိုက္ပါတယ္။ အံၾသစြာ က်မအေ၇ြးခံရပါတယ္။ ဒီတခါေတာ့ က်မ ဒါရိုက္တာက က်မရဲ့ ရာထူးတိုးတဲ့ အလုပ္မို႕ မကန္႕ကြက္ပါဆိုတာနဲ႕ ေဆးသုေတသနကိုေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ (က်မရဲ့ ေမာင္ျဖစ္သူက ေဆးသုေတသနမွာ ေရာက္ေနတာ ၃ ႏွစ္ခန္႕ရွိေနပါျပီး ၊ သတင္းကၽြတ္မွာ DG ကိုေမာင္ႏွမသြားကန္ေတာ့ ေတာ့ DG ကက်မတို႕ကိုေမာင္နွမမွန္းမသိပဲ ၊ couple ထင္လို႕ ရွင္းျပရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေကာလဟလထြက္ေနတာက က်မေမာင္က သြားေျပာေပးထားလို႕ က်မ အလုပ္ရတာဆိုပဲ)
ေဆးသုေတသန အေတြ႕အၾကံုမရွိ၊ ဘာလုပ္ရမွန္းမသိတာေၾကာင့္ ဌာနကလုပ္လက္စေျမြေဟာက္ ေျမြဆိပ္သုေတသနတြင္ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ ေျမြဆိပ္ရဲ့ ေသနိုင္ေလာက္တဲ့ အဆိပ္ပမာဏနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ဆိုရင္ ဘယ္အဂၤါေတြမွာထိခိုက္ဒဏ္ရာရတယ္ဆိုတာကိုသိဖို႕ ၾကြက္ေတြမွာေျမြဆိပ္ထိုးရပါတယ္။ ၾကြက္ေတြကိုအုပ္စုလိုက္ခြဲရပါတယ္။ ေျမြဆိပ္အစား ေျမြဆိပ္ေဖ်ာ္တဲ့ ဆားရည္သာထိုးတဲ့ တစ္အုပ္စုလဲ control အေနနဲ႕ပါရပါတယ္။ ဒီအုပ္စုကေတာ့ ၾကြက္ေတြေသၾကတာ ေျမြဆိပ္ေၾကာင့္သာျဖစ္ျပီး အျခားအေၾကာင္းေၾကာင့္မဟုတ္ဘူးဆိုတာသက္ေသျပဖို႔ပါ။ ၾကြက္ေတြကိုအစုလိုက္ ေလွာင္အိမ္နဲ႕ထားတဲ့အခါ။ သူတို႕ကေမြးကထဲက အတူတူေနခဲ့မွ ေလွာင္အိမ္တစ္ခုထဲထားလို႕ရပါတယ္။ ၾကီးမွ အတူတူထားရင္တစ္ေကာင္နဲ႕တစ္ေကာင္ကိုက္သတ္ၾကပါတယ္။ စမ္းသပ္မွူကာလဆံုးတဲ့အခါ ၾကြက္ေတြကို သတ္ၾကရပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာျပႆနာက ဘယ္လိုသတ္မလဲ  ? က်မ boss ကလဲ မသိလို႕ တိရိစၦာန္ေမြးမူေရးဌာနကိုေမးခိုင္းပါတယ္။ သူတို႕က ေသြးေၾကာထဲကို ေလ ၂ cc ထိုးရတယ္လို႕ေျပာပါတယ္။ ၾကြက္ေတြကို သတ္ျပီး၊ ေျမြဆိပ္ထိုးတဲ့ေနရာ၊ဥေဏွာက္အပါအ၀င္ ကိုယ္ထြင္းအဂၤါအားလံုးကို သာမန္မ်က္ေစ့နဲ႕ေလ့လာသည့္အျပင္ အသားစမ်ားကို အဆတစ္ေထာင္ခ်ဲ႕နိုင္တဲ့ မွန္ဘီးလူးေအာက္မွာပါ ၾကည့္နိုင္ေအာင္ ၾကြက္အားလံုး (တစ္အုပ္စုမွာ ၅ ေကာင္) ရဲ့အသားစေတြမပုပ္ေအာင္ေဆးေရစိမ္၊အသားေတြထဲကေရကို ေျဖးေျဖးခ်င္း အရက္နဲ႕လဲျပီး (dehydration) မွ အသားစေတြထဲဖေရာင္၀င္ေအာင္လုပ္ျပီး(waxing) မွ အသားစေတြကိုပါးပါးညီညီေလးျဖစ္ေအာင္ျဖတ္ (sectioning) ၊ျပီးေဆးေရာင္စံုဆိုးျပီး(staining)မွ မွန္ဘီးလူးေအာက္မွာ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ၊ မ်က္ေစ့ကိုက္ေအာင္ေလ့လာၾကရပါတယ္။သုေတသနျပီးေတာ့ ေဆးစာေစာင္မွာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ အမ်ားသူငွါကို ေ၀မ်ွဖို႕စာတမ္းေရးျပီး သက္ဆိုင္ရာ ေဆးသုေတသနဂ်ာနယ္ကိုပို႔လိုက္ပါတယ္။ မထင္မွတ္ဘဲ ဂ်ာနယ္ကစာျပန္လာပါတယ္။ ၾကြက္ေတြသတ္တဲ့နည္းကရက္စက္ေၾကာင္း ဒါေၾကာင့္ စာတမ္းကို လက္မခံနိုင္ပါဘူးတဲ့။ က်မတို႕ကိုတကယ္မသိလို႕သူတို႕လုပ္ေနၾကအတိုင္းေျပာတာလား ၊ဒါမွမဟုတ္။ ေဆးသုေတသနမွာ အဲ့ဒီအခ်ိန္က ဆရာ၀န္ေတြနဲ႕ ဆရာ၀န္မဟုတ္သူမ်ား၊ဆရာ၀န္အခ်င္းခ်င္း၊ဆရာ၀န္မဟုတ္သူအခ်င္းခ်င္း၊မနာလို၀န္တိုမွဴေတြရွိေနျပီး၊ အခ်ိဳ႕လူမ်ား စက္မ်ားကို မသံုးတတ္ေအာင္ စက္သံုးနည္း instruction manual မ်ားကိုဖြက္ထားျခင္း၊ စက္မ်ားမွ အေရးၾကီးေသာအစိတ္အပိုင္းမ်ားဖြက္ထားျခင္း၊ ပိုးေမြးရာတြင္လည္း မလိုအပ္ေသာပိုးမ်ားထဲ့ျပီး ပ်က္စီးေအာင္လုပ္ၾကေၾကာင္းသိရပါတယ္။  
ၾကြက္ေတြလဲေသၾကရ၊ က်မတို႕လဲ ပါဏာတိပါတကံအျဖစ္ခံ၊ တိုင္းျပည္နဲ႕က်မတို႕ရဲ့ အခ်ိန္ေတြ၊ လုပ္အားေတြ ေငြေၾကးေတြ အလကားျဖစ္ကုန္ၾကရပါတယ္။ အခုေခတ္မွာေတာ့ internet မွာရွာယံုပါပဲ၊ မေကာင္းေသာရည္ရြယ္ခ်က္ရွိသူ၊ မသိဘဲ သိေရာင္ကားေျပာတဲ့သူေတြရန္ကလဲေ၀းၾကျပီထင္ပါတယ္။ 

ငွက္ဖ်ားေဆးက ေသြးကင္ဆာကိုေပ်ာက္ေစသလား ?

Department of Medical Research (DMR) ေအာက္ျမန္မာျပည္မွာတာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္  ၁၉၉၁ ခုႏွစ္က ငွက္ဖ်ားသုေတသနအဖြဲ႔တာ၀န္ခံဆရာ၀န္က ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္မ်ားအားငွက္ဖ်ားေဆးတိုက္၍ငွက္ဖ်ားေရာဂါေပ်ာက္သြားေသာအခါ ၄င္းတို႕တြင္ျဖစ္ေနေသာေသြးကင္ဆာေရာဂါပါေပ်ာက္သြားသည္ကို လူနာႏွစ္ေယာက္တြင္ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း၀မ္းသာအားရေျပာေနသည္ကိုၾကားရသျဖင့္ထိုဆရာ၀န္ထံသြားေရာက္စံုစမ္းပါသည္၊တကယ္ျဖစ္ရင္ေတာ့အလြန္ေကာင္းတဲ့ေတြ႕ရွိခ်က္ပါ။ ဒါေပမဲ့ က်မစိုးရိမ္မိတာက မကၽြမ္းက်င္သူအေနနဲ႕ ေသြး (blood film) ကိုၾကည့္ျပီး ေသြးကင္ဆာႏွင့္တူေသာ myeloid leukemoid reaction ကိုေသြးကင္ဆာထင္မွာစိုးေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုဆရာ၀န္အား ေသြးကင္ဆာျဖစ္ေၾကာင္းဘယ္လိုသိတာပါလဲ။ ဆိုေတာ့ ေသြး (blood film) မွာေတြ႕တာပါလို႕ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီေသြး(blood film) ေတြရွိရင္က်မၾကည့္ခ်င္ပါတယ္ဆိုေတာ့ အလြယ္တကူထုပ္ေပးပါတယ္။ က်မ(blood film) ေတြယူၾကည့္တဲ့အခါ ထင္သည့္အတိုင္း myeloid leukemoid reaction ျဖစ္ေနတာေတြ႕ရပါတယ္။ နာတာရွည္ေရာဂါ မ်ားဥပမာ တီဘီေရာဂါႏွင့္တခါတရံ ငွက္ဖ်ားတာရွည္ျဖစ္သူေတြမွာ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီမွ ေရာဂါတိုက္ဖ်ာက္ရန္ေသြးျဖဴဥမ်ားပိုမိုထုတ္ရာမွ အခ်ိန္ၾကာလာတဲ့အခါ ေသြးထဲတြင္သာမန္အခိ်န္တြင္မေတြ႕ရေသာ အရြယ္မေရာက္ေသးေသာေသြးျဖဴဥမ်ား (immature white blood cells ) ေရာက္လာပါသည္။ သို႕ရာတြင္ထိုအရြယ္မေရာက္ေသးေသာေသြးျဖဴဥမ်ားသည္ ကင္ဆာဆဲမ်ားမဟုတ္ပါ။ ၄င္းတို႕ကို ေသြးျဖဴဥအေကာင္းနဲ႕ခြဲျခားသိနိုင္ဖို႕ တပ္ကၽြမ္းနာလယ္သည့္သူလိုအပ္ပါတယ္။
က်မ္းကိုး။
Soe Soe et al .Myeloid leukemoid reaction in malaria infection. Southeast Asian J Trop Med pub Hlth. 1991.22;677-678.

မိလိႏၵပဥွာ (၁)

မိလိႏၵမင္းနဲ႕ အရွင္နာဂေသန တို႕သည္ ျမတ္ဘုရားဗ်ာဒိတ္ေတာ္ထားခဲ့သည့္အတိုင္းျမတ္ဘုရားပရိနိဗာန္စံေတာ္မူျပီး ႏွစ္၅၀၀ ေက်ာ္လွ်င္ ေပၚလာျပီး ျမတ္ဘုရားရဲ့တရားေတာ္မ်ားအားအေသးစိတ္ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားထားသည္မ်ားကို ေ၀မွ်လိုက္ပါတယ္။

ငရဲသားသည္ငရဲမီးထဲ၌ အဘယ္ေၾကာင့္ ကၽြမ္းမသြားသနည္း။
ပကတိမီးထက္ငရဲမီးသည္လြန္လြန္မင္းမင္း အပူရွိန္ျပင္းလွသည္။ ပကတိမီးထဲ၌ပစ္ထားေသာေက်ာက္ခဲကေလးသည္ တစ္ေန႕လံုးပူေလာင္ေနေသာ္လည္း ေၾကညက္မသြားနိုင္ေပ။ အိမ္ေလာက္ရွိေသာေက်ာက္တံုးၾကီးကို ငရဲမီးထဲပစ္ခ်လိုက္ပါမူ တခဏခ်င္းေၾကညက္သြားနိုင္၏ဟုအရွင္ဘုရားတို႕ မိန္႕ဆိုၾကပါ၏။
ထိုစကားကိုတပည့္ေတာ္မယံုနိုင္ပါ။ ထိုအျပင္ ငရဲ့သို႕က်ေရာက္ေသာသူတို႕သည္ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာအေလာင္ခံေနရေသာ္လည္းေလာင္ကၽြမ္းမသြားဟုဆိုပါသည္။ ထိုစကားကိုလည္းမယံုနိုင္ပါ။

မင္းျမတ္ လိပ္မ၊မိေက်ာင္းမ၊ခိုမ၊ဥေဒါင္းမ၊တို႕သည္ေက်ာက္ခဲ၊ေက်ာက္စလစ္ခဲ စေသာၾကမ္းတမ္းေသာအစာတို႕ကို စားၾကသေလာ ?
စားၾကပါသည္ဘုရား။
ထိုေက်ာက္ခဲတို႕သည္၄င္းတို႕၏၀မ္းထဲသို႕ေရာက္ေသာအခါ ေၾကညက္သြားၾကသည္မဟုတ္ေလာ္ ?
ဟုတ္ပါသည္ဘုရား ။
မင္းျမတ္ ထိုသတၱ၀ါတို႔၏၀မ္းရွိကိုယ္၀န္သည္လည္းေၾကညက္သြားပါသေလာ္ ?
မေၾကညက္သြားပါ ဘုရား။
အဘယ္ေၾကာင့္နည္း။
ထိုသတၱ၀ါတို႕ျပဳခဲ့ေသာကံေၾကာင့္ဟုထင္ပါသည္ဘုရား။
မင္းျမတ္ထို႕အတူသာပင္ထိုငရဲသားတို႕၏အကုသိုလ္ကံ က ပစ္ခ်လိုက္ေသာငရဲကံ မကုန္မခ်င္း မေသနိုင္ၾကကုန္။

Sacré-Cœur

 Sacré-Cœur  is a Roman Catholic church located at the summit of the butteMontmartre, the highest point in the city. It was constructed in 1875 and was completed in 1914. 

A law of public utility was passed to seize land at the summit of Mont Martre for the construction of the basilica. Architect Paul Abadie designed the basilica after winning a competition over 77 other architects. 

Construction costs, estimated at 7 million French francs and drawn entirely from private donations. Donations were encouraged by the expedient of permitting donors to "purchase" individual columns or other features as small as a brick. It was declared by the National Assembly that the state had the ultimate responsibility for funding. Abadie died not long after the foundation had been laid, in 1884, and five architects continued with the work. The basilica was not completed until 1914, when war intervened; it was formally dedicated in 1919 after  World War I.

 In February 1971 demonstrators pursued by the police took refuge in the basilica and called upon their radical comrades to join them in occupying the church "built upon the bodies of communards in order to efface that red flag that had for too long floated over Paris" as their leaflets expressed it.

Though today the basilica is asserted to be dedicated in honor of the 58,000 who lost their lives during the war, the decree of the Assemblée nationale 24 July 1873, responding to a request by the archbishop of Paris and voting its construction, specifies that it is to "expiate the crimes of the Commune. Montmartre had been the site of the Commune's first insurrection, and the Communards had executed Georges Darboy, Archbishop of Paris, who became a martyr for the resurgent Catholic Church. His successor Guibert, climbing the Butte Montmartre in October 1872, was reported to have had a vision as clouds dispersed over the panorama: "It is here, it is here where the martyrs are, it is here that the Sacred Heart must reign so that it can beckon all to come."

Paris plages

Paris-Plages 2009

Paris-Plages 2013

Paris-Plages ("Paris Beaches"; till 2006 Paris-Plage in the singular) is a plan run by the office of the Paris Mayor that creates temporary artificial beaches each summer along the river  Seine in the centre of  Paris, and, since 2007, along the  Bassin de Villette in the northeast of Paris. Every July and August, roadways on the banks of the Seine are closed off and host various activities, including sandy beaches and palm trees.

• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
•  
  

French city-dwellers traditionally escape to the seaside or the countryside during the summer, especially in August. Paris is avoided, as the weather is unpleasantly hot and humid, and the centre has many tourists. Nevertheless, each summer many residents are obliged to remain in the city, however reluctantly. The Paris-Plages scheme was instigated in 2002 by Bertrand Delanoe, Socialist Party mayor,  as a haven for relieving the misery of those cooped up in the sweltering city.

Initially there was a single beach on the  right side of  Seine River .  In 2006 a second beach was added on the left side of the river , and the scheme's name changed from singular to plural. Unlike many beaches in France,  topless sunbathing is not permitted. Swimming in the Seine is also not permitted, for safety reasons.

The scheme has proven a major success; the number of visitors has grown each year and topped four million in 2007. Every season, new features are added. These include a shuttle ferry linking the two riverbanks, a floating swimming pool ,  and another beach area at la Villette,  in the northeast corner of the city.

The beaches were built free of charge by LafargeHolcim from 2002 to 2017, when the city of Paris discontinued their contract in retaliation for  LafargeHolcim`s proposal to buil the wall  on the Mexico-United States border promised by U.S. President Donald Trump.

Visit to Parc des Buttes-Chaumont

situated in northeastern Parsi,  in the 19 quater, occupying 61 acres,  is the fifth-largest park in Paris. It was opened in 1867, late in the regime of Emperor Napoleon III.  The park has 5.5 kilometres (3.4 miles) of roads and 2.2 kilometres (1.4 miles) of paths. The most famous feature of the park is the Temple de la Sibylle, inspired by the  Temple of Vestain Tivoli ,  Italy, perched at the top of a cliff fifty metres above the waters of the artificial lake.

The park took its name from the bleak hill which occupied the site, which, because of the chemical composition of its soil, was almost bare of vegetation – it was called Chauve-mont, or bare hill. The area, just outside the limits of Paris until the mid-19th century, had a sinister reputation; it was close to the site of the Gibbet of Montfaucon,  the notorious place where the bodies of hanged criminals were displayed after their executions from the 13th century until 1760. After the 1789 Revolution, it became a refuse dump, and then a place for cutting up horse carcasses and a depository for sewage. The director of public works of Paris and builder of the Park, Jean-Charles Alphand, reported that "the site spread infectious emanations not only to the neighboring areas, but, following the direction of the wind, over the entire city."

Another part of the site was a former gypsum and  limestone quarry, mined for the construction of buildings in Paris and in the United States.  This not-very-promising site was chosen for the site of a new public park for the recreation and pleasure of the rapidly growing population of the new 19th and 20th arrondissements of Paris, which had been annexed to the city in 1860.

The work on the park began in 1864, two years were required simply to terrace the land. Then a railroad track was laid to bring in cars carrying two hundred thousand cubic meters of topsoil. A thousand workers remade the landscape, digging a lake and shaping the lawns and hillsides. Explosives were used to sculpt the buttes themselves and the former quarry into a picturesque mountain fifty meters high with cliffs, an interior grotto, pinnacles and arches. Hydraulic pumps were installed to lift the water from the canal of the Ourcq River up the highest point on the promontory, to create a dramatic waterfall.

ဆုေတာင္းမမွားေစခ်င္

ျမန္မာဗုဒဘာသာအမ်ားစုအေနနဲ႕ ပဋာစာရာေထရီအေၾကာင္းၾကားဖူးၾကမွာပါ။အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ဒုကၡေတြပတ္လည္၀ိုင္းျပီး ငိုေၾကြေနရတယ္ဆိုရင္ ပဋာေျမလူးျဖစ္ေနတယ္လို႕ေတာင္တင္စားေျပာဆိုေလ့ရွိပါတယ္။ ေထရီမၾကီးအေၾကာင္းေသျခာမသိတဲ့သူေတြေရာ္၊ ေမ့ေတ့ေတ့ရွိသူေတြအတြက္ေထရီမၾကီးရဲ့သနားစရာဒုကၡအဖံုဖံု ကိုအက်ဥ္းခ်ံုးေျပာရရင္။ ေထရီမ အေလာင္းဟာသာ၀တၳိျပည္ကသူေဌးသမီးျဖစ္ပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အိမ္မွာခိုင္းတဲ့အလုပ္သမားကိုခ်စ္မိပါတယ္။ မိဘမ်ားက သူေဌးသားတစ္ဦးနဲ႕လက္ဆက္ဖို႕စီမံတဲ့အခါ ခ်စ္သူနဲ႕ေ၀းရာကိုထြက္ေျပးခဲ့ပါတယ္။ သားႏွစ္ေယာက္ရတဲ့အခ်ိန္မိဘအိမ္ျပန္အလာမွာလင္ေယာက်္းျဖစ္သူက ေျမြကိုက္လို႕ဆံုးပါးသြားျပီး၊သားၾကီးကေရေမ်ာ္ေသဆံုး၊ေမြးစသားငယ္ကစြန္ခ်ီသြားျပီး၊မိဘအိမ္ေရာက္ေတ့ာ့ ေလျပင္းတိုက္လို႕တိုက္ေပၚရွိမိဘနွစ္ပါးနဲ႕ေမာင္ျဖစ္သူပါေသဆံုးတာသိလိုက္ရပါတယ္။ ေထရီမအေလာင္းမွာစိတ္အလြန္ထိခိုက္ျပီး အ၀တ္ေတာင္မကပ္နိုင္တဲ့အထိသြက္သြက္ခါေအာင္ရူးသြပ္သြားပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ကစလို႕ ပဋာစာရာလို႔ အမည္တြင္ခဲ့ပါတယ္။ ပဋာစာရာ ဆိုတာအ၀တ္ မကပ္တဲ့သူလို႕အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ အရူးဘ၀နဲ႕လွည့္လည္သြားလာရင္းျမတ္ဘုရားတရားေဟာရာေရာက္လာျပီး၊ရွင္ေတာ္ဘုရားရဲ့တရားေတာ္ေၾကာင့္အရူးေပ်ာက္တဲ့အျပင္ ၀ိနယဓရ ေခၚ ပိဋကတ္ေဆာင္ရာမွာအေတာ္ဆံုးအျမတ္ဆံုးေသာဧကတဒ္ဘြဲ႕ကိုပါရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဧကတဒ္ဘြဲ႕ရေအာင္ဆုေတာင္းခဲ့ပါရမီျဖည့္ခဲ့တာေတြကိုသိခဲ့ၾကေပမဲ့ ဘာလို႕ဒီေလာက္ဆိုးတဲ့ေလာကဓံေတြကိုရင္ဆိုင္ရတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သိသူအလြန္နည္းမယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ ဒယ္အိုးဆရာေတာ္ရဲ့ပဋာစာရာေထရီအေၾကာင္းနာရေတာ့မွဆုေတာင္းမွားခဲ့လို႕ဆိုတာသိရပါေတာ့တယ္။ ေထရီအေလာင္းဟာတစ္ခုေသာဘ၀မွာ သူေဌးသမီးျဖစ္ခဲ့ျပီး ဓါးျပတိုက္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဓါးျပမ်ားက ပစၥည္းမ်ားယူရံုသာမက သူေဌးသမီးနဲ႕မိသားစုအားလံုးကိုရက္ရက္စက္စက္သတ္ျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သူေဌးသမီးကဓါးျပမ်ား အေသဆိုးနဲ႕ေသတာကိူျမင္ရပါလို၏လို႕ဆုေတာင္းခဲ့ပါတယ္။သူ႕ရဲ့ဆုေတာင္းကဒီဘ၀မွာလာျပည့္ေပမဲ့ ယခုဘ၀မွာမုန္းတဲ့ရန္သူေတြမဟုတ္ဘဲ ခ်စ္ရတဲ့သူေတြျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ရူးသြပ္တဲ့အထိ စိတ္ထိခိုက္ခဲ့ရပါတယ္။

ျမတ္ဘုရား၏ထမင္းခ်က္နည္း။

စိတ္သည္ဆံုးမရန္အလြန္ခက္၏။ အလြန္လ်င္ျမန္၏။ ေရာက္ခ်င္ရာသို႔ ေ၇ာက္တတ္၏။ ထိုစိတ္ကိုယဥ္ေက်းေအာင္ဆံုးမနိုင္လွ်င္ေကာင္း၏။ ယဥ္ေက်းေသာစိတ္သည္ ခ်မ္းသာကိုေဆာင္နိုင္၏။

စိတ္ကိုသူ႔အလိုအတိုင္း  အထိန္းအကြပ္မရွိဘဲလႊတ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ဆံုးမရန္မသင့္။ ထိုသို႔ ဆံုးမေသာ နည္းသည္မွန္ကန္ေသာနည္းမဟုတ္။ ထိုနည္းျဖင့္ စိတ္ကို ဆံုးမျခင္းျဖင့္ စိတ္သည္ ယဥ္ေက်းမလာဘဲပို၍ရိုင္းသြားမည္ျဖစ္၏။ ပို၍ရိုင္းသည္ႏွင့္ အမွ်ပို၍လည္း ထၾကြ ေသာင္းက်န္းလာမည္ျဖစ္၏။ ထိုေၾကာင့္ထိုဆံုးမနည္းသည္ (အစြန္း) ေရာက္ေသာ  ဆံုးမနည္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ေသာအစြန္းေရာက္ဆံုးမနည္းကို ကာမသုခလႅိကႏုေရာဂနည္းဟုဆိုရ၏။

စိတ္အတင္းအဓမၼဖိႏႈိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ၿပီးဆံုးမ၍လည္းမရ။ ထိုသို႔ အတင္းအဓမၼဖိႏႈိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ဆံုးမလိုက္ပါကလည္း ထိုသို႔ဆံုးမျခင္းသည္စိတ္၏ သဘာ၀ ကိုတိုက္ခိုက္ရာေရာက္၏။ အမွန္အားျဖင့္သဘာ၀သည္ အတိုင္းမသိႀကီးမားေသာ စြမ္းအင္ရွိ၏။ ထိုေၾကာင့္ သဘာ၀ကိုတိုက္ခိုက္လွ်င္ တန္ျပန္သက္ေရာက္ (အား) ၏ နိယာမအရ သဘာ၀ကလည္းျပန္လည္ တိုက္ခိုက္လာမည္ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ စိတ္သည္ ယဥ္ေက်းမလာသည့္အျပင္ကေသာင္းကနင္းျဖစ္လာမည္ျဖစ္၏။ ကေသာင္းကနင္းျဖစ္ျခင္း ဟူသည္မွာစိတ္၌ေရာဂါရျခင္းပင္ျဖစ္၏။ စိတ္၌ေရာဂါရလွ်င္  စိတ္ေ၀ဒနာရွင္ စာရင္းသို႔  ေ၇ာက္ သြားနိုင္၏။ဤနည္း သည္လည္းမွန္ကန္ေသာ နည္းမဟုတ္။ အစြန္းေ၇ာက္ေသာ နည္းသာလွ်င္ျဖစ္၏။ ထိုနည္းသည္ အတၱကိလမထာႏုေရာဂအတြင္း၀င္၏။

 ထိုစိတ္ကိုယဥ္ေက်းေအာင္ဆံုးမရာ၌ မဇၥ်ိမပဋိပဒါက်ဖို႔လို၏။ မဇၥ်ိမပဋိပဒါက် ပါမွလည္း ဆံုးမနည္းမွန္ကန္ၿပီး စိတ္သည္ ယဥ္ေက်း လာမည္ျဖစ္၏။

မဇၥ်ိမပဋိပဒါက်ေသာ ဆံုးမနည္းကိုထမင္းခ်က္သည္ႏွင့္ဥပမာျပနိုင္၏။

စိတ္က ဆန္၊သဒၶါက အိုး၊သမာဓိက ေရ၊၀ီရိယက မီး၊သတိက ေယာက္မ၊
ပညာက ထမင္းခ်က္သူ၊ဒါန သီလ ဘာ၀နာက ဖိုခံုေလာက္သံုးခု။
ထမင္းနပ္မွ အာဟာရျဖစ္သလို၊စိတ္ယဥ္ေက်းမွခ်မ္းသာ၏။ ထိုေၾကာင့္ဆန္ႏွင့္တူေသာစိတ္ကို
အိုးႏွင့္တူေသာသဒၶါ၌ထည့္ရ၏။ ထိုေနာက္ေရႏွင့္တူေသာသမာဓိကိုအေလာေတာ္ထည့္ရ၏။               ဒါန သီလ ဘာ၀နာတည္းဟူေသာ ဖိုခံုေလာက္သံုးခုေပၚ၌တင္ရ၏။ မီးႏွင့္တူေသာ၀ီရိယကို
ေရႏွင့္လိုက္ေအာင္ထိုးရ၏။ ေယာက္မႏွင့္တူေသာသတိႏွင့္မျပတ္ေမႊရ၏။ ခ်က္သူႏွင့္ တူေသာပညာက နပ္သည္မနပ္သည္ကိုၾကည့္ရ၏။ နပ္ေသာထမင္းသည္သာ အာဟာျဖစ္ေစနိုင္သလို၊ယဥ္ေက်းေသာစိတ္သည္သာခ်မ္းသာကိုျဖစ္ေစနိုင္၏။

စိတ္ကိုယဥ္ေက်းေအာင္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ဣေျႏၵငါးပါးညီညြတ္ေအာင္ထားရ၏။

သဒၶါႏွင့္ပညာကတစ္တြဲ။
၀ီရိယႏွင့္သမာဓိကတစ္တြဲ။
သတိကမူအားလံုးအေပၚ၌ရွိရ၏။
သတိဟူသည္ပိုသည္မရွိ၊လိုသည္သာရွိ၏။
သဒၶါႏွင့္ပညာတို႔ကအပိုအလိုရွိတတ္၏။ ထိုေၾကာင့္အပိုအလိုမရွိ မွ်ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရ၏။
ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္မွသာစိတ္သည္ယဥ္ေက်းမည္ျဖစ္၏။

ဣေျႏၵငါးပါးမွ်ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ကိုယ္က်င့္သီလကိုျဖဴစင္ေအာင္ေရွ႕ဦးစြာေစာင့္ထိန္းရ၏။ ထိုေနာက္မွပညာမဂၢင္အုပ္စုႏွင့္ သမာဓိမဂၢင္အုပ္စုတို႔ကိုပြါးမ်ားရ၏။ အႀကိမ္မ်ားစြာျပဳရ၏။ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာျပဳလုပ္ၿပီးေသာအခါ ကိုယ္က်င့္တ၇ား ဆိုင္ရာ သီလမဂၢင္အုပ္စုသည္ခိုင္ခိုင္မာမာ ေပၚေပါက္လာမည္ျဖစ္၏။ ထိုအခါ ဒုစရိုက္မႈအားလံုးခ်ဳပ္ၿငိမ္း သြားမည္ျဖစ္၏။ ဤသေဘာကို မဇၥ်ိမပဋိပဒါက်ေသာ ဆံုးမနည္းဟုဆို၏။

 ဣေၿႏၵ ငါးပါးႏွင့္ပတ္သက္ေသာဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား၏လကၤာမ်ား

မဟာစည္ဆရာေတာ္။                                                                                             
 သဒၶါလြန္ကဲ၊ ပညာနည္း၊ အလြဲၾကည္ညိဳ၏။                                                                    
 ပညာမ်ားၿပား၊ သဒၶါရွား၊ အမွားၿဖစ္တတ္၏။                                                                          သမာဓိၿပင္း၊ ဝီရိယကင္း၊ အပ်င္းၿဖစ္တတ္၏။                                                                    
 ဝီရိယမ်ား၊ သမာဓိပါး၊ စိတ္ထားပ်ံ႕လြင့္၏။                                                                       
သတိကိုကား၊ ၿမဲစြာထား၊ လြန္ၿငားမရွိေပ။                                                                          
ေၿႏၵငါးအင္ စံုလင္ၿပည့္ဝ တရားရ။

သဒၶါလြန္ေတာ့မြဲတတ္တယ္၊                                                               
ပညာလြန္ေတာ့လြဲတတ္တယ္။                                                                            
 သတိကိုကျမဲစြာထား၊လြန္ျငားမရွိေပ၊                               

သဒၶါ၊ပညာခ်ိန္ခြင္လွ်ာ။(မာဃေဒဝ)။                                                                 

သဒၶါအားသည္၊ပညာနည္းက၊အရည္းမည္ခါ၊ယူမိစၦာ၌၊                         

သဒၶါေလးျမတ္၊ဆည္းကပ္တတ္၏၊ ပရမတ္အရာ၊မလိမၼာဘဲ၊

သဒၶါႏံု႔နည္း၊ပညာကဲလည္း၊အလြဲေျပးဝင္၊အျမင္ယြင္းစြ၊တိမ္းပါးၾကလ်က္၊

မီးျပသမား၊တြင္းကြ်ံမွားသို႔ဆယ္ပါးေကာင္းမႈ၊ လွဴဝတၳဳကို၊စြန္႔ျပဳမလႊတ္၊                            

စိတၲပါဒ္မွ်၊ ဒါနအလွဴ၊ေျမာက္ေသာဟူ၍အယူေဖာက္လႊဲ၊ မိစၦာစြဲ၏။                

သဒၶါ၊ပညာ၊သမာဝီရိ၊ေစာင္းႏွယ္ညွိ၍၊ ညီဘိေသာ္ကား၊က်ိဳးထင္ရွား၏                                               

သဒၶါလြန္လွ်င္ကြန္႔သည္၊ ပညာလြန္လွ်င္ဆြံသည္၊                                                                         ဝီရိယလြန္လွ်င္ျပန္႔သည္၊ သမာဓိလြန္လွ်င္တြန္႔သည္၊                                                   

 သတိသာလွ်င္လြန္သည္မရွိ။                                                                      

သဒၶါႏံႈဆြန္၊ ပညာလြန္ေသာ္၊ဝကၤန္ေကာက္က်စ္၊ က်ိဳးမျဖစ္ဘူး။                               
  ပညာမဖက္ သဒၶါနက္က ဆင္းရဲ၏။                                                                              

သတိလက္လြတ္ ငွက္ေတာင္ကြ်တ္။                                                                          

သတိမမူဂူမျမင္။

ဒီပဲရင္းဆရာေတာ္။                                                                                                  
  ပညာဥဏ္မ်ား၊ သဒၶါပါး၊ အမွားျဖစ္တတ္သည္။                                                              
ပညာဥဏ္နည္း၊ သဒၶါကဲ၊ အလြဲျဖစ္တတ္သည္။

အရွင္နႏၵမာလာဘိဝံသ။                                                         

သဒၶါကိုပညာေစာင့္မွလမ္းေျဖာင့္မည္။

အရွင္ဦးေကာမလ။                                                                                             

ဥဏ္ရွိေယာက်ာ္း၊ မွားလတ္ေသာအခါ၊ေဆးလြန္ရာသို႔၊                                 
 ဆရာေနာက္ဆက္အကုခက္၏။

က်မ္းကိုး

ဦးေရႊေအာင္၏ဓမၼပဒ။ စာ ၃၂၉-၃၃၀။

သြားစို္က္ျခင္း

သြားၾကိဳးသြားျပီး အျမစ္ပါမေကာင္းလို႕ႏွတ္လိုက္ရတဲ့လူၾကီးသြားေနရာမွာသြားျပန္စိုက္မယ္ဆိုရင္။ ေဘးကသြားေတြေကာင္းေနရင္ ေဘးသြားေတြကိုကုတ္ျပီးၾကိဴးတဲ့ေနရာသြားအတုစိုက္လို႕ရပါတယ္။ တကယ္လို႕ ေဘးသြားေတြကလဲ မရွိဘူး (၀ါ) ကုတ္နိုင္ေလာက္ေအာင္က်န္႕ခိုင္မွဴမရွိဘူးဆိုရင္ dental implant ေအာက္ခံအရိုးထဲကို သတၱဳ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕၀က္အူလိုရစ္ျပီးထဲ့တဲ့သြားစိုက္နည္းလုပ္ရပါတယ္။ သတၳဴ အေနနဲ႕ေရွးက silver. gold စတာေတြကိိုအသံုးျပဳၾကျပီး silver သြားမွာမာက်ဴရီ (Mercury) ေခၚအဆိပ္ဓါတ္အျပင္ ေငြ၊ေရႊတို႕ရဲ့ ကိုယ္ခႏာအေပၚ အဆိပ္ျဖစ္ျခင္းေတြေၾကာင့္ (heavy metal poisoning) ယခုအခါ titanium or ceramic တို႕ကိုအသံုးျပဳၾကပါတယ္။ titanium ကအပိုင္းသံုးပိုင္းပါ ပါတယ္။ ေအာက္ေျခ အရိုးထဲစိုက္ထားေသာအပိုင္း၊ အလယ္ပိုင္းနဲ႕အေပၚဆံုးလို႕ရွိပါတယ္။ အပိုင္းသံုးပိုင္းဆက္တဲ့ေနရာမွာ ပိုးေအာင္းတာ၊ခ်ီးကပ္တာစတဲ့ျပႆနာေတြရွိနိုင္ပါတယ္။ ceramic ကေတာ့ သြားတစ္ေခ်ာင္းလံုးျဖစ္ျပီးအဆက္မပါတာေၾကာင့္ titanium လိုျပႆနာမ်ိဳးမရွိပါဘူး။ဒါေပမဲ့ ေစ်းေတာ့မ်ားပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕သူေတြမွာအထူးသျဖင့္ autoimmune diseases like Rheumatoid arthritis, Lupus, diabetes type1. Celiaeic disease etc ေတြမွာ osseointegration failure ေခၚတဲ့ သြားတုရဲ့အျမစ္ အရိုတြင္မတည္နိုင္ျခင္းနဲ႕ သြားဖံုးမက်က္ျခင္း (gum healing) တို႕ျဖစ္နို္င္ပါတယ္။ ၄င္းအျပင္ အခ်ိဳ႕သူမ်ားမွာ dental implant လုပ္ျပီးမွ autoimmune diseases ေတြျဖစ္လာတာကိုေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာအေသအျခာမသိရေပမဲ့ dental implant ကိုျဖဳတ္ထုပ္လိုက္ရင္ တစ္ႏွစ္အတြင္း autoimmune diseases ေတြေပ်ာက္ကင္းတာေၾကာင့္ ၁။ အရိုးတြင္းစိုက္ထားေသာ dental implant ၏ေသးငယ္ေသာ အေပါက္ကေလးမ်ားတြင္ခိုေနသည့္ bacteria ပိုးမ်ား မွ ( ပိုးသတ္ေဆးမေ၇ာက္နိုင္ေသာေၾကာင့္) antigen မ်ားထုပ္လုပ္မွူေၾကာင့္  autoimmune diseases ျဖစ္ျခင္း။ ၂။ အရိုးတြင္းစိုက္ထားေသာ သတၳဴနဲ႕ biocompatibility မျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ autoimmune diseases ျဖစ္ျခင္း။ လို႕ယူဆၾကပါတယ္။
သြားအတုစိုက္ရာမွာ ေနာက္ထပ္သတိထားရမဲ့အခ်က္က  oral galvanism ေခၚတဲ့ သြားအတြင္း ရွိသြားတု
metals မ်ားအတြင္း ေသးငယ္ေသာဘက္ထရီကဲ့သို႕ လ််ပ္စစ္ဆီးဆင္းျခင္းပါ။ က်မတို႕ရဲ့ biological reaction ေတြက tiny electrical currents ေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ oral galvanism ျဖစ္ရင္ပါးစပ္တြင္မက တစ္ကိုယ္လံုးရွိ function ေတြကိုပါထိခိုက္နိုင္ပါတယ္။ oral galvanism က metal မတူတဲ့ သြားအတုေတြပါးစပ္ထဲမွာရွိေနရင္အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ oral galvanism ျဖစ္လ်င္ ေအာင္ပါလကၡဏာမ်ားေတြ႕ရပါတယ္။
၁။ metal taste in mouth.
၂။ sensation of metal charge when using metal utensils like spoon.
၃။ chronic insomnia။

Ref
1. Be very careful when replacing missing tooth by Dr Mercola.
2. Association of dental implant and autoimmune diseases.

သူငယ္ခ်င္းေရဒို႕ internet ကရွာေတြ႔တာေတြပါ။ ရန္ကုန္မွာဘာေတြသံုးေနလဲဆိုတာဒို႕လဲမသိဘူး။ dental surgeon မိတ္ေဆြေတြစီစံုစမ္းၾကည့္ပါ။ research center တစ္ခုကေတာ့ ဒီႏွစ္ေစာေစာပိုင္းေလာက္က သဘာ၀အတိုင္းသြားျပန္ေပါက္ေအာင္ germ cell နဲ႕ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုတဲ့သတင္းဖတ္လိုက္ရတယ္။ ကိုယ္ထဲက germ cell ကိုထုပ္ယူျပီး သြားၾကိဳးထဲ့ေနရာမွာထဲ့လိုက္ျပီး သြားအျဖစ္ေျပာင္းေစတဲ့ differenciation အခါ သဘာသအတိုင္းသြားေကာင္းျပန္ေပါက္လာတယ္တဲ့။ အဲ့ဒီသတင္းအတိုင္းဆိုရင္ေနာက္ ၅ ႏွစ္ေလာက္ဆို public use ျဖစ္မွာပါ။

သြားက်န္းမာေရး

     သြားဆိုတာ လူတစ္ေယာက္အတြက္ အေရးပါတဲ႔ အရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အစာစားတဲ႔အခါ သြားေတြေကာင္းမြန္ေနဖို႔ လိုအပ္သလို လူေရွ႕သူေရွ႕  ရဲရဲရင့္ရင့္ျပံဳးႏိုင္ဖို႔၊ စကားဆိုႏိုင္ဖို႔ သြားေတြ ျဖဴစင္လွပ သန္႔ရွင္းေနဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ သြားႏွင့္ခံတြင္းမသန္႔ရွင္းရင္ ခံတြင္းနံ႔ဆိုးၿပီး ႏွစ္ကိုယ္ၾကား စကားေျပာဖို႔ ေနေနသာသာ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္စကားေျပာဖို႔ေတာင္ခက္ပါတယ္။

သြားမေကာင္းရင္ ရုပ္ပ်က္တဲ့ အျပင္ အစာစားရတာအဆင္မေျပလို႔ ခံတြင္းပ်က္တာ၊ အေပ်ာ့ေတြ အျပဳပ္ေတြသာစားရလို႔ အာဟာရမျပည့္
၁။ ေန႔စဥ္သြားမ်ားကိုတိုက္ခၽြတ္ျခင္း။စံုတာ၊ အစာမေၾကတာ အစာအိမ္ ေရာဂါ ျဖစ္သည္ အထိ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြလည္း၀င္လာပါတယ္။
သြားဟာ အစာ၀ါးဖို႔ အတြက္တင္မကပဲ စကား ပီသမႈ အတြက္ပါ အေရးပါ လွပါတယ္။

သြားေတြ က်န္းမာသန္႔ရွင္းေအာင္ လိုက္နာသင့္သည့္အခ်က္မ်ား။
-ေန႔စဥ္မနက္တစ္ႀကိမ္၊ညတစ္ႀကိမ္သြားတိုက္သင့္ပါတယ္။
-အနည္းဆံုး ၂ မိနစ္အခ်ိန္ယူ သြားတိုက္ ရပါမယ္။
-သြား၏ အျပင္မ်က္ႏွာျပင္၊ အတြင္းမ်က္ႏွာျပင္ႏွင့္ အေပၚမ်က္ႏွာျပင္ အားလံုးကို တိုက္ရပါမယ္။            -သြားတိုက္တဲ့အခါ သြားအရင္းကို ပိုဂရုစိုက္ တိုက္ရပါမယ္။
-အစာစားၿပီးသြားတိုက္မယ္ဆိုရင္ အစာစားၿပီး တစ္နာရီၾကာမွတိုက္သင့္ပါတယ္။ အစာမ်ားမွာ (အထူးသျဖင့္အခ်ိဳရည္မ်ား၊အျမွပ္ပါေသာ အရည္မ်ား) အက္စစ္ဓါတ္မ်ားပါ ပါတယ္။ အဲ့ဒီ အက္စစ္ ေတြက သြားမ်က္ႏွာျပင္ကို ေပ်ာ့ေစပါတယ္။ အဲ့ဒီလိုေပ်ာ့ေနခ်ိန္မွာ သြားတိုက္ရင္ သြားကိုထိခိုက္ ဒါဏ္ရာရေစပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အစာစားတဲ့အခါ တံေတြးထြက္လာပါတယ္။ တံေတြးက အက္စစ္ဓါတ္ကို ေျခဖ်က္ေပးပါတယ္။
-အံသည့္အခါ အစာအိမ္မွ အက္စစ္မ်ားပါလာသည့္အတြက္ အံၿပီး တစ္နာရီၾကာမွ သြားတိုက္ သင့္ပါတယ္။
-ခေလးမ်ားကို တတ္နိုင္သမွ်ေစာေစာသြားတိုက္တဲ့အက်င့္ျဖစ္ေအာင္လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ အသက္ ၆လ အရြယ္ သြားစေပါက္မွာ မိဘမ်ားက မ်က္ႏွာသုတ္ပုဝါ အႏုစားကုိ ေရဆြတ္၍ မိမိလက္ညႇိဳးကုိ ရစ္ပတ္ၿပီး အစာေကြ်းၿပီးတုိင္း ေဆးေပးရပါမယ္။ တစ္ႏွစ္ခြဲ (၂)ႏွစ္မွစ၍ ကေလးသြားတုိက္တံႏွင့္ ဖလုိရုိက္ (Fluoride) မပါေသာ ကေလးသြားတုိက္ေဆးျဖင့္ ေန႔စဥ္ (၂)ႀကိမ္ သြားတုိက္ျခင္း အက်င့္  ျပဳလုပ္ေပးရ ပါမယ္။ ကေလးသြားမ်ား ေကာင္းမြန္က်န္းမာပါမွ လူႀကီးသြားမ်ား လွပညီညာ မည္ျဖစ္တယ္။
-သြားမတိုက္နိုင္ေသာသူမ်ား အေနနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးပါေသာ ပါးစပ္ေဆးမ်ားႏွင့္ ပါးလုပ္က်င္းနိုင္ပါတယ္။
ေဆးမရွိလွ်င္ဆားရည္ကိုအသံုးျပဳနိုင္ပါတယ္။ (အိမ္သံုးဆားကိုေရေႏြးေႏြးထဲ ထဲ့ၿပီးေမႊပါ။ ၅ မိနစ္ခန္႔ ေမႊၿပီးေနာက္ အေပၚရည္ၾကည္ႏွင့္ပါးလုပ္ က်င္းနိုင္ပါတယ္။ ပိုးမ်ားဆားရည္မွာ မရွင္ႏိုင္ပါ။)
-သြားၾကားေတြကိုေတာ့ အပ္ခ်ည္ႀကိဳး သြားၾကားထဲ ထဲ့ၿပီး လႊဆြဲသလိုေရွ႕ေနာက္ဆြဲၿပီးတိုက္ရပါမယ္။

၂။ Floride (ဖလိုရိုက္) ပါတဲ့သြားတိုက္ ေဆးေတြဟာ သြားပိုးစားတာကို ကာကြယ္ တိုက္ဖ်က္ ေပးႏိုင္ တာမို႔ အသုံးျပဳ သင္႔ပါတယ္။

၃။ ခံတြင္းေနရာအႏွံေရာက္နိုင္မဲ့ေသးငယ္တဲ့ သြားပြတ္တံေခါင္းကိုေရြးခ်ယ္ပါ။
-ေပ်ာ့ေျပာင္းၿပီး သြားႀကိဳသြားၾကားေရာက္နိုင္သည့္ သြားပြတ္တံ အေမႊးမ်ား ပါေသာ သြားပြတ္တံ ကိုသံုးပါ။
-သြားပြတ္တံကို ၃-၄ လ တစ္ခါအသစ္လဲပါ။

၄။ အနည္းဆံုး တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ သြားဆရာ၀န္ႏွင့္သြားမ်ားစစ္ေဆးပါ။

၅။ သြားဂ်ိဳးမ်ားကို တစ္ႏွစ္တစ္ခါ သြားဆရာ၀န္ႏွင့္ျခစ္ျပစ္ပါ။ သြားဂ်ိဳဆိုတာ မာေက်ာ္သြားတဲ့ သြားဂ်ီး ေတြပါ။ သြားဂ်ီးမွာ (Bacteria) ပိုးေကာင္းေတြႏွင့္ အစာေတြရွိပါတယ္။ ပိုးေကာင္းေတြက အစာကို စားတဲ့အခါ အက္စစ္ထြက္လာပါတယ္။ အက္စစ္က သြားကိုဖ်က္ဆီးတာေၾကာင့္ သြားပိုးစားတယ္ဆိုတဲ့ သြားမွာအေပါက္ေတြျဖစ္လာပါတယ္။ သြားမွန္မွန္ စနစ္တက်တိုက္ျခင္းျဖင့္ သြားဂ်ီးမ်ားကို ဖယ္ရွာ နိုင္ပါတယ္။ သြားဂ်ီးမ်ားေၾကာင့္သြားပိုးစားျခင္းအျပင္ သြားဖံုေရာင္ျခင္းႏွင့္ ခံတြင္းအနံဆိုး ျခင္းမ်ားကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ သြားဖံုေရာင္ပါက အပူ အေအးစာမ်ား စားသည့္အခါ သြားက်င္ျခင္းျဖစ္ေစပါတယ္။

၆။ သြားဖံုေရာင္လွ်င္၊သြားပိုးစားလွ်င္၊သြားနာလွ်င္သြားဆရာ၀န္ႏွင့္ျပပါ။

၇။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ကြမ္းစားျခင္း၊အရက္ေသာက္ျခင္းမ်ားေရွာင္ပါ။ အေရာင္ရင့္ေသာအစာမ်ား ဥပမာ၊ ဘလူးဘယ္ရီသီး၊ ၀ိုင္အနီ၊ ေတြက သြားကို စြန္းထင္းေစႏိုင္ပါတယ္။
ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ၾကက္သြန္နီ၊ဒညင္းသီးစသည္မ်ားႏွင့္ေဆးျပင္းလိပ္၊ေဆးလိပ္မ်ားက ခံတြင္းနံ ဆိုးေစပါ တယ္။ သူတို႔ကိုစားၿပီး အနံေပ်ာက္ေအာင္ ထန္းညက္စားျခင္း(၀ါ) တရုပ္နံနံ၀ါးၿပီး၊ ေရမ်ားမ်ား ျဖင္႔ ပလုတ္က်င္းပါ။ တစ္နာရီ ခန္႔ အၾကာတြင္သြားတိုက္ပါ။

၈။ အစာစားၿပီး သၾကားမပါေသာ ပီကယ္(sugar free chewing gum) ၀ါးျခင္းျဖင့္ တံေတြးပို ထြက္ ေစၿပီး ၎တံေတြးက အစာၾကြင္းမ်ားမွ အက္စစ္ဓါတ္ကိုေျခဖ်က္နိုင္ပါတယ္။

၉။ သဘာ၀သြားအေရာင္က ဆင္ဆြယ္ေရာင္ရွိပါတယ္။ အခ်ိဳ႔သြားမ်ားက ပိုျဖဴၿပီး အခ်ိဳ႔ကပို ၀ါ ပါ တယ္။ ျဖဴတဲ့သြားထက္ ၀ါတဲ့သြားက ပိုခိုင္ခန္႔ပါတယ္။ တံေတြးမွာအက္စစ္ဓါတ္ပိုမ်ားရင္ သြား ၀ါ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစားဆိုဒါ (alkaline) ေရ (၀ါ) alkaline ပါတဲ့ သြားတိုက္ေဆးႏွင့္ သြားတိုက္ ရင္ သြားမ်ားျဖဴလာ ပါတယ္။
လူႀကီးသြားမ်ားျဖစ္ေနခ်ိန္ (development of permanent teeth) မွာ tetracycline ႏွင့္ အလားတူ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားစားေသံုးပါက သြားမ်ား၀ါ ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ေၾကာင့္လည္း သြား ၀ါပါတယ္။ အဲ့ဒီ သြား၀ါေတြကို သြားဆရာ၀န္ဆီမွာ ျဖဴေအာင္လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ေရွးကေတာ့ မီးေသြးခဲနဲ႔ သြားတိုက္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီနည္းက သြားအေပၚေၾကြထည္ (enemal) ကိုပါးေစၿပီး သြား ပ်က္ဆီးေစတာမို႔ မျပဳလုပ္သင့္ပါဘူး။

၁၀။“ ၾကာၾကာ၀ါးမဲ့ သြားအရိုးၾကည့္ေရွာင္ ”   ဆိုတာလို သြားကို ထိခိုက္နိုင္တဲ့ ေမွာက္ရက္က်နိုင္တဲ့ ကစားနည္းမ်ား၊ အျပဳအမႈမ်ား၊ အရိုးစသည့္မာေသာအစာမ်ားကိုက္ျခင္း၊ ပုလင္းအဖံုးမ်ား သြားႏွင့္ ဖြင့္ျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ရပါမယ္။

အထက္ပါအခ်က္ေတြကေတာ့ယခုပစၥဳပၸန္အေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္ရရွိမဲ့ အက်ိဳးတရားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးအေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္ ရရွိမဲ့ သြားနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဆိုးက်ိဳးေတြကေတာ့ မုသာဝါဒကံကုိလြန္က်ဴးခဲ့မိရင္ေမြးရာပါသြားမ်ား......
(၁) မညီမၫာ ျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ခံတြင္းပါးစပ္ပုပ္ညႇီျခင္း၊
(၃) နား မခ်မ္းသာေသာ အသံ ရွိျခင္း၊
(၄) တိုေသာ လွ်ာေၾကာင့္ စကားမၿပီိျခင္း၊တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
      က်မတို႔ရဲ့ ဘုရားရွင္ဟာ အေလာင္းေတာ္ဘ၀မ်ားတြင္ မုသာဝါဒကံကို မက်ဴးလြန္ခဲ့ျခင္း၊ ကုန္းေခ်ာစကား ေျပာၾကားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ ေတာ္မူခဲ့ျခင္း၊ ညီညြတ္သင့္ျမတ္ေအာင္ ေစ့စပ္ေပးေတာ္ မူခဲ့ျခင္း၊ ရုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းစြာ ဆဲေရး တုိင္းထြာေသာ စကားကို ေျပာၾကားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ေတာ္မူ ခဲ့ျခင္း၊ မွန္ကန္ျဖဴစင္ေသာ အသက္ေမြးျမဴေတာ္မူခဲ့ျခင္း၊ တို႔ေၾကာင့္ သူတကာထက္ ထူးၿပီးသြားေတာ္ ၄၀ ရွိပါတယ္။ (သာမန္လူေတြမွာ ၃၂ ေခ်ာင္းပဲရွိပါတယ္)။ ျမတ္ဘုရားရဲ့ သြားေတာ္ ၄၀ ဟာ မက်ဲ မကြာ ေစ့စပ္တဲ့အျပင္ လႊျဖင့္ျဖတ္သကဲ့သို႔ တစ္သားတည္း ညီညာၾက ပါတယ္။ ျမတ္ဘုရားရဲ့ လွ်ာေတာ္ ဟာလည္း ရွည္လ်ား၊ ႏူးညံ့က်ယ္ျပန္႔ေတာ္မူပါတယ္။
အဲ့ဒီ လကၡဏာေတာ္ေတြေၾကာင့္ ျမတ္ဘုရားရဲ့ အသံေတာ္ဟာ သန္႔ရွင္းျခင္း၊ သိလြယ္ျခင္း၊ အသံလံုလံုလဲလဲရွိျခင္း၊ သာယာျခင္း၊ နာခ်င္ ဖြယ္ရာရွိျခင္း၊ အသံေတာ္ မတိမ္ဘဲ နက္နဲျခင္း၊ ပဲ့တင္ ထပ္ျခင္း၊ တရားနာပရိသတ္၏ အျပင္ဘက္သို႔ မထြက္ျခင္း၊ ဟူေသာ အဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံု ေတာ္မူ ပါတယ္။
လွပ သန္႔ရွင္းၿပီး ေမႊးႀကိဳင္တဲ့ အျပံဳးပိုင္ရွင္မ်ား ဘ၀တိုင္းျဖစ္ၾကပါေစ။