ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းၾကီး

Hnin Nu Htwe

19 hrs · 

ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း 
--------------------------------
ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းျကီးမွာ ကမၻာေပၚတြင္ အျကီးဆံုးေသာ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ျကီး ျဖစ္ျပီး ၁၄ ရာစုတြင္ မြန္ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္းမွ ေရွြတိဂံုဘုရားသို့ သြန္းလုပ္ လႉဒါန္းခဲ့သည္။ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းျကီးသည္ ေရွြတိဂံုေစတီသို့ လႉဒါန္းသည့္ ေခါင္းေလာင္းျကီးမ်ားအနက္ ပထမဦးဆံုး ေခါင္းေလာင္းျကီး ျဖစ္သည္။
.
၁၆ ရာစုတြင္ ေပၚတူဂီ လူမ်ိုး ဒီဗရစ္တို ေခၚ ငဇင္ကာမွ ေခါင္းေလာင္းျကီးကို ေရွြတိဂံုဘုရား ကုန္းေတာ္ေပၚမွ အဓမၼယူငင္သြားျပီးေနာက္ ေဖာင္ျဖင့္ သယ္ယူရန္ ျကိုးစားစဉ္ ရန္ကုန္ျမို့နွင့္ သံလွ်င္ျမို့အျကား ျမစ္သံုးခုဆံုရာ ေနရာတြင္ နစ္ျမုပ္သြားခဲ့သည္။ ေခါင္းေခါင္ေလာင္းေတာ္ျကီးမွာ ယခုထက္တိုင္ ျမစ္ေအာက္တြင္ နစ္ျမုပ္ေနဆဲျဖစ္ျပီး ဆယ္ယူရန္ ျကိုးပမ္းမႈမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္ျခင္း မရွိေသးေပ။
.
သမိုင္းေျကာင္း
~~~~~~~~~~~~~
ျမန္မာ့ သမိုင္းတြင္ မြန္တို့၏ မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ ၁၆ ဆက္ေျမာက္ မြန္ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္း သည္ ဟံသာဝတီ (ယခု ပဲခူး) မွ အုပ္စိုးျပီး ၁၄၈၀-ခုတြင္ လူဦးေရ စစ္တမ္း ေကာက္ယူခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ သူ့ခန့္အပ္ထားခဲ့ေသာ ဥပိုက္၊ သမနၱရာဇ္၊ တုရင္ရာဇာ၊ စြနၱရာဇ္ အမတ္ ၄ေယာက္တို့သည္ အိမ္ေထာင္စု စာရင္းသာမကပဲ အခြန္ပါ ေကာက္ယူခဲ့ျကရာ ေျကးနီ ပိႆခ်ိန္ ၁၈၀ ဝဝဝ ရရွိသည္။ ဓမၼေစတီမင္းအား ဆက္သေသာ အခါတြင္ ဘုရင္က စိတ္ဆိုးျပီး ゞင္းေျကးမ်ားကို ျပည္သူတို့ထံ ျပန္လည္ ေပးအပ္ေစသည္။ ျပည္သူတို့က ဘုရင္အား သူတို့ ျပန္မယူလိုဘဲ သင့္ေတာ္ရာ ေကာင္းမႈျပုရန္ ဘုရင္အား ေျပာသျဖင့္ အမတ္ျကီး ဗညားအိန္အား ေခါင္းေလာင္း အျဖစ္ သြန္းေစခဲ့သည္။ ပဲခူးျမို့ ေရွြေမာ္ေဓာဘုရား၏ ရာဟုေထာင့္ အေနာက္ဖက္ ေျမကြက္လပ္တြင္ ၁၄၈၄ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၅ ရက္ေန့ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၅၁-ခုနွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္၊ ျကာသပေတးေန့) တြင္ စတင္၍ ပြဲသဘင္ က်င္းပ၍ သြန္းေလာင္းခဲ့သည္။ အခါေပးခဲ့ေသာ ဆရာတို့မွာ ေဇယ်ာဗာဟု၊ ရာဇာဗာဟု၊ ပဲခူးသမုတၱရာ နနၵစည္သူေက်ာ္၊ သဃၤ࿿ရာဇာ ဆရာတို့ ျဖစ္သည္။ ေလာကညဏပဏၰိတ္ အမတ္က ေခါင္းေလာင္း သြန္းေလာင္းေသာ အခ်ိန္မွာ မိေခ်ာင္းနကၡတ္ ျဖစ္သျဖင့္ အသံေကာင္းစြာ မျမည္နိုင္ဟု ေဟာျကားခဲ့သည္။ ဘုရင္က ေဟာျကားခ်က္ မမွန္လွ်င္ ေဆြခုနွစ္ဆက္ မ်ိုးခုနစ္ဆက္ အျပစ္ေပးမည္။ ေဟာျကားခ်က္ မွန္လွ်င္ သူေကာင္းျပုမည္ဟု ေျပာျကားခဲ့သည္။ ေခါင္းေလာင္းျကီး ျပီးေသာ အခါတြင္ အသံမမည္ေသာေျကာင့္ ေလာကညဏပဏၰိတ္ အမတ္အား ရာဇ ပေရာဟိတ ဘြဲ့ ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။ 
.
မ်ားမျကာ အျမို့ျမို့ အိမ္ရွိစာရင္းကို ယူေစ အမိန့္ရွိ၍ ဥပိုက္အမတ္နွင့္ သမနၱရာဇ္၊ တုရင္ရာဇာ၊ စြနၱရာဇ္ အမတ္ေလးေယာက္ကို ခန့္၍ သြားေလေသာ္ အိမ္ရွိတိုင္းက ရံုမွတ္ေျကး တစ္သန္းရွစ္သိန္းရေျကာင္းကို ျကားေတာ္မူလွ်င္ အိမ္ရွိကိုသာ သိလို၍ ခန့္ထားသည္ကို ဆင္းရဲသူ၊ ဆင္းရဲသားတို့ေျကးကို ခံယူေကာက္မည္ေလာဟူ၍ အမတ္ေလးေယာက္တို့ကို အျပစ္ေပး၍ ေျကးကိုတံု့ေစ အမိန့္ေတာ္ရွိသည္ကို အျမို့ျမို့ေက်းလက္သားတို့က သင့္ရာေကာင္းမႈေတာ္ျဖစ္ေအာင္ လႉေတာ္မူပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို့ မယူပါျပီဆိုေသာေျကာင့္ ဒဂံုဆံေတာ္ရွင္မွာ ဆြဲရေအာင္ ေခါင္းေလာင္းျကီး သြန္းေစဟု ဗညားအိန္အမတ္ျကီးကို ခန့္၍ *:(စာမူအတိုင္း ေရးသားသည္။)
.
ေခါင္းေလာင္း၏ ပံုသဏၭာန္
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ေခါင္းေလာင္းျကီးမွာ ေစာက္ (၁၂) ေတာင္ အဝ (၈) ေတာင္ ရွိသည္။ ေခါင္းေလာင္းျကီး၏ အလယ္ေဖာင္းရစ္တြင္ နွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူပါေသာ ေဖာင္းျကြဘုရား (၂၈) ဆူပါျပီး ゞင္း၏ အေပၚဖက္တြင္ အတြဲတစ္တြဲလွ်င္ ေက်ာက္သံပတၱျမား (၄၅) လံုး ပါရွိေသာ အတြဲ (၄၅) တြဲ၊ အတန္း (၂) တန္း ပါရွိသျဖင့္ (၄၅လံုး x ၄၅တြဲ x ၂တန္း) စုစုေပါင္း ေက်ာက္သံပတၱျမားေပါင္း ၄၀၅၀ လံုး ပါရွိသည္။ ယခုလက္ရွိ အေျခအေနတြင္ ေခါင္းေလာင္းျကီး၏ ကြင္းမွာ အနည္းငယ္ ကြဲအက္လွ်က္ ရွိျပီး ေက်ာက္သံပတၱျမား ဒုတိယတြဲမွာ အနည္းငယ္ ျပုတ္လွ်က္ ရွိသည္။ 
.
ဖေယာင္းပံုေစာက္ ၁၂ ေတာင္၊ အဝ ၇ ေတာင္ သြန္းမည္ရွိရာတြင္ အခါေပးသူ ေဇယဗာဟု၊ ရာဇာဗာဟု၊ ပဲကူးသမုတၱရာ နနၵစည္သူေက်ာ္တို့ကို သဃၤ࿿ရာဇာ ဆရာေလးပါး ေပး၍ တေပါင္းလၦန္း ရွစ္ရက္၊ ျကာသပေတးေန့၊ သိဟ္လက္တြင္ မင္းလည္း ကိုယ္ေတာ္နွင့္ မိဖုရား ကိုယ္လုပ္ေတာ္တို့အျပင္ အမတ္ျပည္သူတို့ကို ပြဲသဘင္ျကီးစြာ ခင္းရာတြင္ ေလာကဉာဏဆရာသည္ မင္းကိုေလွ်ာက္သည္ကား ေခါင္းေလာင္းေတာ္သည္ သြန္းျပီးလွ်င္ အျပစ္အဆာမရွိ ေခ်ာေမာလိမ့္မည္။ ထိုအခါ အသံမရရွိလမည္၊ ေလွ်ာက္သည္ကို အထက္က သည့္ကဲ့သို့ျဖစ္မည္ကို မေလွ်ာက္မထား ယခုမွ ေလွ်ာက္ဆိုေသာ္၊ ဆိုသည့္အတိုင္း မမွန္လွ်င္ အမ်ိုး ၇ဆက္တိုင္ အျပစ္ေပးမည္။ ဆိုသည့္အတိုင္း မွန္လွ်င္ အမ်ိုး ၇ဆက္ ေကာင္းေအာင္ ျပုမည္ဟု အမိန့္ေတာ္ရွိသည္နွင့္ သြန္းျပီးေသာ္ ထိုဆရာဆိုတိုင္း ရွိသည္နွင့္ ေခၚ၍ ေမးေတာ္မူေသာ္ ဆရာတို့ေပးသည့္ အခါသည္ နကၡတ္ ၆ လံုး ျဖစ္သည္။ နကၡတ္ ၆ လံုးတို့သည္ မိေခ်ာင္းနကၡတ္၊ မိေခ်ာင္းတို့သည္ လွ်ာမရွိျဖစ္၍ မျမည္နိုင္ ရွိရသည္ဟု ေလွ်ာက္ေလသည္။ မင္းလည္းျကားလွ်င္ အမွန္ပင္ ျဖစ္ေခ်သည္ဟု ဆုျကီးလာဘ္ျကီးေပး၍ ရာဇပုေဟာဟိတ္ အမည္ကိုလည္း ေပးေတာ္မူသည္။ ေခါင္းေလာင္းကိုလည္း ဒဂံုဆံေတာ္ရွင္ ဘုရားမွာ ဆုေတာင္းဆုယူျပု၍ ဆြဲထားျပီးလွ်င္ ဟံသာဝတီျမို့ေတာ္သို့ ျပန္ေတာ္မူသည္။ 
.
လႉဒါန္း
~~~~~~~~~~
ဓမၼေစတီမင္းသည္ ထိုေခါင္းေလာင္းကို သြန္းေလာင္းျပီးေသာ အခါတြင္ ေရွြေလွ ေရွြေလွာင္း ေရွြေဖာင္တို့ျဖင့္ တင္ေဆာင္လာျပီး ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၅၂ ခုနွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၃ ရက္ေန့တြင္ ဒဂံု (ယခု ရန္ကုန္) ရွိ ေရွြတိဂံုေစတီေတာ္သို့ မတင္လႉဒါန္းခဲ့ရာ ကဆုန္လဆန္း ၉ ရက္ေန့တြင္ ျပီးစီး၍ ကဆုန္လဆန္း ၁၁ ရက္တြင္ ေရစက္ခ် လႉဒါန္းခဲ့သည္။ တစ္ျပိုင္တည္းမွာပင္ ၅၀ဝ ပိႆာ ရွိ ေခါင္းေလာင္း အေသး လည္း သြန္းေလာင္း လႉတန္း ခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးသည္ ေရွြတိဂံုဘုရား (စေနေဒါင့္) ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္ ၁၂၃ နွစ္တိတိ တည္ရွိခဲ့သည္။
.
နိုင္ငံျခားသားမ်ား ေရာက္ရွိျခင္း
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ေနာင္ နွစ္တစ္ရာ ျကာျပီးေနာက္ ၁၅၈၂ ခုတြင္ အီတလီ ေက်ာက္ကုန္သည္ ဂစပါရို ဘယ္ဘီသည္ ေရွြတိဂံု ဘုရား သို့ေရာက္ရွိခဲ့ျပီး ေရွြတိဂံု ဘုရားကို အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္ ခဲ့သည္။ သူေရးခဲ့သည္မွာ "ကြ်နု္ပ္ ေတြ့ခဲ့ရသည္မွာ အလြန္ခမ္းနားေသာ ခန္းမျကီးထဲတြင္ အလြန့္အလြန္ ျကီးမားေသာ ေခါင္းေလာင္းျကီး ရွိျပီး အတိုင္းအတာ အားျဖင့္ ေျခာက္လွမ္း နွင့္ သံုးဖန္ ရွိျပီး အထက္မွ ေအာက္သို့ စာလံုးတစ္ခုနွင့္ တစ္ခုပူးကပ္ေနေသာစာမ်ား အျပည့္ေရးထားျပီး ဖက္ရမည္ပံု မေပၚေပ။"
.
၁၅၃၀ ခုတြင္ မြန္ ဘုရင္မ်ား၏ အာဏာစက္ က်ဆင္းလာျပီး ၁၅၃၅ ခုတြင္ ေအာက္ျပည္သည္ အထက္ျပည္နွင့္ ျခားနားသြားသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ဥေရာပ ကုန္သည္ နွင့္ စြန့္စားရွာေဖြသူ မ်ား ေအာက္ျမန္မာျပည္ သို့ ေရာက္လာျကသည္။ ၁၅၉၀ ခုနွစ္မ်ားတြင္ ေပၚတူဂီ လူမ်ိုး စြန့္စားရွာေဖြသူ ဖီလစ္ ဒီ ဘရုတ္တို ရ နီကုတ္ အား စီရမ္(သန္လ်င္)တြင္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ အုပ္ခ်ူပ္သူမ်ား က ကုန္သြယ္ရံုး ဖြင့္ခြင့္ ေပးလိုက္သည္။ ၁၆၀ဝ ခုတြင္ သူ၏ ဩဇာမွာ ျမစ္ေျကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ အပါအဝင္ ဒဂံု အထိ ေရာက္သည္။
.
ယူေဆာင္ျခင္း
~~~~~~~~~~~~~~~
၁၆၀၈ ခု (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၇၄ခု တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန့ တနဂင္ေၷြေန့) ေန့လည္ ၁၂ နာရီတြင္ တြင္ ဒီဘရစ္တို သည္ ေရွြတိဂံု ေစတီေတာ္မွ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးကို ေတာင္ေပၚမွ လွိမ့္ခ်၍ ျမစ္တြင္ ဆင္မ်ားျဖင့္ဆြဲကာ ပုဇြန္ေတာင္ ေရလက္ျကားတြင္ ေဖါင္ေပၚသို့ တင္ခဲ့သည္။ ေခါင္းေလာင္းျကီး နွင့္ ေဖာင္သည္ သန္လွ်င္မွစ၍ ျမစ္ေျကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ခရီးနွင္ခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ ရန္ကုန္ျမို့နွင့္ သန္လွ်င္ျမို့ ျကားပဲခူးျမစ္ နွင့္ ရန္ကုန္ျမစ္ ဆံုရာ ျမစ္ဆံု ေခၚ ေနရာတြင္ ေဖာင္ပ်က္ျပီး ေခါင္းေလာင္းျကီး မွာ ေရေအာက္ သို့ က်သြားခဲ့သည္။[ကိုးကားခ်က္လိုအပ္] ဒီ ဘရစ္တို လည္း ေရေအာက္ ပါသြားခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီ တို့လည္း ၄င္းကိုခိုးယူျခင္းေျကာင့္ အထိနာသည္။ ေပၚတူဂီ ဂတ္ရံုးအား ေဒါသထြက္ေသာ ဗမာမ်ားက တိုက္ခိုက္ခဲ့ျပီး မွတ္တမ္းမ်ားအရ ေပၚတူဂီ ေခါင္းေဆာင္မွာ ဝါးရင္းတုတ္ျဖင့္ တစ္ခ်က္ျခင္း ရိုက္၍ တေျဖးေျဖးျခင္း ေသေစသည္ ဟု ဆိုသည္။
.
ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းျကီး နစ္ျမုပ္ေနရာျပေျမပံု
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ေခါင္းေလာင္းျကီးနွင့္အတူ ဘုရင္မျကီး ရွင္ေစာပုမွ က်ိုကၡမီေရလယ္ဘုရားသို့ လႉဒါန္းရန္အတြက္ ဦးသာေဆြ ေခါင္းေဆာင္ေသာ အဖြဲ့မွ သြန္းလုပ္ထားေသာ ဉာဏ္ေတာ္ ၇ ေတာင္ ေရွြသားစင္စစ္ အေလးခ်ိန္ (၃) တန္ရွိသည့္ ရပ္ေတာ္မူ ဘုရားတစ္ဆူ ၊ လံုးအိုးကြဲသြားေသာေျကာင့္ ဉာဏ္ေတာ္ ၇ ေတာင္တြင္ တစ္မိုက္ေလ်ာ့ေသာ ေရွြသားအေလးခ်ိန္ (၃) တန္ရွိသည့္ ရပ္ေတာ္မူ ဘုရားတစ္ဆူ စုစုေပါင္း ေရွြ (၆)တန္နွင့္ တန္ခ်ိန္ ၆၀ ခန့္ ရွိသည့္ အျခားေခါင္းေလာင္း အေသးတစ္လံုးတို့လည္း အတူတကြ နစ္ျမုပ္သြားခဲ့သည္ဟု ဆိုျကသည္။ နစ္ျမုပ္ေနေသာ ေနရာမွာ ေရအနက္ (၂၇)ေပ ေျမျကီးေအာက္ (၂၅) ေပ စုစုေပါင္း (၅၂) ေပ တြင္ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ 
.
ဆယ္ယူရန္ ျကိုးပမ္းမႈမ်ား
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ေခါင္းေလာင္းျကီးျမုပ္ေနေသာေနရာ
ရန္ကုန္ရွိ သမိုင္း အေထာက္အထားမ်ား အရ ၁၈၀ဝ ခုတြင္ ေခါင္းေလာင္းျကီးက်ရာေနရာတြင္ ဝဲကေတာ့ ထိုးသည္ဟု ပါသည္မွတပါး ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးအား ဆယ္ယူမႈ မရွိေျခ။ ယခုေခတ္ လူျကီးမ်ားပင္ ၄င္း ဝဲကေတာ့ ကို မ်က္ျမင္ ကိုယ္ေတြ့ရွိသည္ဟု ဆိုျကသည္။ ျမစ္မွာ မနက္ေပ။ ေပ ၄၀ သာရွိျပီး ေရေအာက္ရွြံညွြန္မ်ားမွာ ေနာက္ထက္ ေပ ၄၀ ေလာက္ ရွိမည္ျဖစ္ျပီး ၄င္းရွြံညွြန္မ်ားထဲတြင္ ေခါင္းေလာင္း ရွိေပမည္။
.
စဉ့္ကူးမင္းေခါင္းေလာင္းေတာ္
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

စဉ့္ကူးမင္း ေခါင္းေလာင္းေတာ္ ေခါင္းေလာင္း အေသးသည္လည္း ျဗိတိသွ် သိုက္သမား (British Prize Agent) မ်ားက ၁၈၂၄-ခုနွစ္တြင္ ေရွြတိဂံုေစတီေတာ္မွ ယူေဆာင္ရာ လွိုင္ျမစ္တြင္း က်ေနရစ္ခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ ျဗိတိသွ် တို့ စြန့္လွြက္ခဲ့ေသာ္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းအား ရြာသားမ်ားက ဆယ္ယူခဲ့ျပီး ေစတီေတာ္ထက္ သို့ ျပန္ပို့ခဲ့သည္။
.
ျဗိတိသွ် တို့ ျကိုးပမ္းမႈ
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ျဗိတိသွ်တို့ ေခါင္းေလာင္းျကီးအား ဆယ္ယူရန္ျကိုးပမ္းရန္ အျကိမ္ျကိမ္ ျကိုးစားေသာ္လည္းမေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ ျမန္မာတို့က ေခါင္းေလာင္းျကီးအား မူလ တည္ရွိရာ ေစတီေတာ္ သို့ ျပန္ပို့လွ်င္ ကူညီမည္ဟု ဆိုသျဖင့္ ျဗိတိသွ်တို့လည္း မစဉ္းစားပဲ ေခါင္းညိတ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာတို့တြင္ ဉာဏ္နီဉာဏ္နက္ ရွိသည္။ ေရငုတ္သမားမ်ားက ေခါင္းေလာင္း၏ ေအာက္တြင္ ဝါးလံုးေခါင္းမ်ား တစ္လံုးျခင္းသယ္ယူထည့္ျပီးစုေပါင္းတြဲခ်ည္ကာ ေရေပၚေပၚေစသည္။ ၄င္းျကိုးစားခ်က္သည္ ထိုအခ်ိန္က ျမန္မာတို့ အမ်ိုးသားေရးရေစခဲ့သည္။
.
ျမန္မာ အစိုးရ ျကိုးပမ္းမႈ
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ယဉ္ေက်းမႈဝန္ျကီးဌာနမွ ဦးစီး၍ ရွာေဖြခြင့္ေလွ်ာက္ထားသူ ဦးျကိုင္၊ ဦးတင္ေရွြ၊ ဦးစိုးလြင္တို့ ပါဝင္ေသာ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ရွာေဖြေရးအဖြဲ့က ၁၉၈၇-ခုနွစ္တြင္၄င္း၊ ၁၉၈၉-ခုနွစ္ ဇူလိုင္လတြင္၄င္း၊ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ရွာေဖြရန္ ေဒါပံုျမစ္ဝ ျမစ္သံုးဆိုင္ ေရျပင္က်ယ္၌ ကြင္းဆင္းဆည္ယူမႈလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ေခတ္မီကိရိယာပစၥည္းမ်ား မျပည့္စံု၍၄င္း၊ ျမစ္ေရ၊ ဒီေရ အဟန့္အတားမ်ားေျကာင့္ ဩဂုတ္လတြင္ ဆယ္ယူမႈလုပ္ငန္း ေခတၱရပ္ဆိုင္းခဲ့ပါသည္။
.
(ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းကို ဆယ္ယူရန္ ၁၉၈၇ ခုနွစ္တြင္ ဦးေက်ာ္ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ့မွ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၈၉ တြင္ ဦးသိန္းထြန္းနွင့္ အဖြဲ့ကလည္းေကာင္း ျကိုးစားခဲ့သည္ဟု သိရသည္။)
၁၉၉၅-ခုနွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွ ၁၉၉၇-ခုနွစ္၊ ဇြန္လအတြင္း အေမရိကန္လူမ်ိုး ေရငုပ္သမား ဂ်င္ဘလန့္ (Jim Blunt)က ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ရွာေဖြေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။
.
(သံုးလအတြင္း ေခါင္းေလာင္းရွာေဖြရန္ ၁၁၅ ျကိမ္ ေရငုပ္ခဲ့ဖူးသည္။ ေခါင္းေလာင္းျကီးကို လက္ျဖင့္ ထိေတြ့ခဲ့ျပီး ေခါင္းေလာင္းအနီးတြင္ သဘၤ࿿ောပ်က္ရွိေျကာင္း ၁၆ ဒီဂရီ ၄၆ ဒသမ ဝဝဝ မိနစ္ေျမာက္နွင့္ ၉၆ ဒီဂရီ ၁၂ ဒသမ ၁၃၀ အေရွ့တြင္ တည္ရွိသည္ဟု အခိုင္အမာ ေျပာျကားခဲ့သည္။)
၁၉၉၆-ခုနွစ္၊ ဧျပီလတြင္ နိုင္ငံျခား အဖြဲ့အစည္းက ကမ္းလွမ္းခ်က္ကို လက္ခံျပီး ေခါင္းေလာင္းျကီးကို ရွာေဖြခြင့္ျပုခဲ့ရာ ေခါင္းေလာင္းတည္ေနရာကို ခိုင္ခိုင္မာမာ တင္ျပနိုင္ခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ ေခါင္းေလာင္းျကီး အေပၚသို့ တင္ယူေရးအတြက္ အခက္အခဲမ်ား ရွိေျကာင္း တင္ျပခဲ့သည္။
.
ဦးစံလင္း(ေကာ့ေသာင္း)ျမို့ ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ့က ျမန္မာနည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္ ျမန္မာ့အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာျဖင့္အျကိမ္ျကိမ္ ဆယ္ယူရန္ ျကိုးပမ္းခဲ့သည္။ ပထမအျကိမ္မွာ ၁၉၉၇ ခုနွစ္ ဩဂုတ္လ ၁၀ ရက္မွ ၁၉၉၇ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ အထိ ၃၂ ရက္ျကာ ခဲ့သည္။ ေရငုပ္သမား အခက္အခဲေျကာင့္ ပထမအျကိမ္ ဆယ္ယူျခင္းကို လက္ေလွ်ာ့ခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၆ ရက္ေန့တြင္ ေသာင္တူးစက္ (၁၅၀၂) ျဖင့္ ရွာေဖြရန္ ျကိုးပမ္းခဲ့ရာ ၁၉၉၈ ခုနွစ္ ဩဂုတ္ ၁၁ ရက္ ညေန ၃ နာရီခြဲ အခ်ိန္တြင္ ေခါင္းေလာင္းျကီး ရွိေသာ ေနရာကို ေတြ့ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ေသာင္တူးစက္ (၁၀ဝ၀) ျဖင့္ ဆယ္ယူရန္ ျကိုးပမ္းခဲ့ေသာ္လည္း လုပ္အား မနိုင္သျဖင့္ ရပ္တန့္ခဲ့သည္။ ထိုအဖြဲ့မွာ ယခုတိုင္ ဆယ္ယူရန္ ျကိုးပမ္းဆဲ ျဖစ္သည္။
.
(အလားတူ ၁၉၉၇၊ ၉၈၊ ၉၉ ခုနွစ္မ်ား ဦးစံလင္းမွလည္းေကာင္း၊ ၁၉၉၇ ခုနွစ္တြင္ ရန္ကုန္ျမို့ေတာ္
စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီမွ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၉၈ တြင္ ေဒၚေအးသိန္းနွင့္ အဖြဲ့မွလည္းေကာင္း ေခါင္းေလာင္းကို ရွာေဖြဆယ္ယူရန္ ျကိုးပမ္းခဲ့သည္။)
.
မိုက္ ဟက္ျခာ
~~~~~~~~~~~~
ျမန္မာ အစိုးရသည္ အဂၤႅိပ္ ေရငုတ္၊ ဇီဝ၊ ေရွးေဟာင္း နွင့္ စြမ္းအင္ ပညာရွင္ မိုက္ ဟက္ျခာ (Mike Hatcher) အား ေခါင္းေလာင္းျကီးအား ေဖာ္ယူ၍ ေစတီေတာ္သို့ ျပန္လည္ ပို့ေဆာင္ရန္ အကူအညီ ရယူခဲ့ပါသည္။ ဂ်ပန္၊ ဩစေျတးလ် နွင့္ အေမရိကန္ တို့ပါဝင္ေသာ ၄င္း လုပ္ငန္းကို ဟက္ျခာ က သေဘာတူခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေရး အက်ိုးေဆာင္ ရစ္ခ်တ္ ဂရီ က အားတက္သေရာ ပါဝင္၍ ရံပံုေငြရွာခဲ့သည္။ ၄င္းလုပ္ငန္းကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဆင့္ထိ စိတ္ဝင္စားေစသည္မွာ သံသယ ရွိစရာ မလိုပါ။ ဂ်ာမန္ ရုပ္ရွင္ ကုမၸဏီ တစ္ခုကလည္း ၄င္း စြန့္စားခန္းကို ရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးမည္ ျဖစ္ျပီး "ဒီတူးေဖၚေရးသာ ေအာင္ျမင္ခဲ့လွ်င္ ဗုဒၶဘာသာ နဲ့ပတ္သက္လို့ ဒါဟာ ခရစ္ယာန္မွာ လိုတရ ခြက္ (Holy Grail) ရသလိုပါပဲ" ဟု ဆိုခဲ့သည္။
.
ဘာသာေရး ကိုင္းရွိုင္းေသာ ျမန္မာ တို့ကမူ ဗုဒၶ၏ ျမင့္ျမတ္ေသာ္ အေမြကို ျပန္လည္ထိမ္းသိမ္းျခင္းျဖင့္ ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ ကံ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ လာလိမ့္မည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးအား ဆယ္ယူျခင္းသည္ ျမင့္ျမတ္ေသာမင္း နွင့္ သူ၏ ျပည္သူျပည္သားမ်ား၏ ဆံုးရံႈးေနေသာ အေမြကို ျပန္လည္ ရရွိျကမွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထို့အျပင္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းတြင္ ေရးထိုးထားေသာ စာမ်ားက သမိုင္း နွင့္ ဘာသာစကား ပညာရွင္ တို့အတြက္ အဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ အေထာက္အထားပင္ ျဖစ္ေပမည္။
.
မိုက္ ဟက္ျခာ နွင့္ ၄င္း၏ အဖြဲ့ မ်ားက ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးအား ဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းကို ၂၀ဝ၁ တြင္ စရန္ ရည္ရြယ္ ခဲ့ျပီး ေခါင္းေလာင္းျကီး၏ ေနရာကို အတိအက် စရွာရန္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ဘီဘီစီ၏ သတင္းေျကျငာခ်က္ေျကာင့္ လူအမ်ား ၄င္းဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းကို စိတ္ဝင္စားခဲ့ေသာ္လည္း မျဖစ္ေျမာက္ခဲ့ေပ။ ထင္ဆခ်က္အရ ၂၀ဝဝ ဇူလိုင္လ တြင္ ၄င္းအဖြဲ့သည္ အင္ဒိုနီးရွား ဆယ္ယူေရး ျပႆနာ ေျကာင့္ ျကံ့ျကာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ဟန္တူသည္။
.
ထိုဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းသာ စခဲ့လွ်င္ ေရငုတ္သမားမ်ားသည္ ညျကည့္မွန္ တက္ထားေသာ ေခါင္းစြက္မ်ားျဖင့္ အတူ copper sulfate ရွာေဖြေရး ကိရိယာမ်ားျဖင့္ ေခါင္းေလာင္းကို ရွာမည္ျဖစ္သည္။
.
(၂၀၁၀ ျပည့္နွစ္တြင္ ဩစေျတးလ်နိုင္ငံ မွတ္တမ္းသတင္းရိုက္ကူးသူနွင့္ စူးစမ္းရွာေဖြသူ မစၥတာ ဒါမီယန္ေလးနွင့္အဖြဲ့ အသံလွိုင္း ျပန္ကိရိယာျဖင့္ ျမစ္ေျကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ စကန္လုပ္ျကည့္သည့္အခါ ေခါင္းေလာင္းပံု နွင့္အလြန္တူေသာ ပံုရိပ္တစ္ခုကို ဖမ္းရသည့္တိုင္ ေခါင္းေလာင္း ဟုတ္မဟုတ္
ကို မေျပာနိုင္ေသးေျကာင္း ဆက္လက္ရွာေဖြရန္ လိုအပ္ေျကာင္းသာ ေျပာျကားခဲ့သည္။)
.
ျဂိုဟ္တုမွ ေတြ့ရွိ
~~~~~~~~~~~~~~~~
၂၀၁၂-ခု၊ မတ္လ(၁၆)ရက္တြင္ ရန္ကုန္ျမစ္-ပဲခူးျမစ္-ပုဇြန္ေတာင္ေခ်ာင္းတို့ ဆံုရာအလယ္တြင္ နွစ္ေပါင္း ၄၀ဝ ေက်ာ္တိုင္ နစ္ျမုပ္ေနေသာ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းကို အေမရိကန္နိုင္ငံမွ လွြတ္တင္ထားေသာ နာဆာ Land Sat 7 ျဂိုဟ္တုျဖင့္ ေခါင္းေလာင္းပံုရိပ္ကို အတိအက် ေတြ့ရွိခဲ့ျပီ ျဖစ္သည္။ “လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးရက္ေလာက္က ျကည့္ျဖစ္ခဲ့တာ ဘယ္ေနရာမွာ ေခါင္းေလာင္း ရွိတယ္၊ ဘယ္ေနရာမွာ သဘၤ࿿ောပ်က္ ရွိတယ္ ဆိုတာေတြကို အတိအက် ျမင္ေနရပါတယ္။ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းကို ေရထဲကေန ျပန္လည္ဆည္ယူဖို့ ခန့္မွန္းေျခ ေဒၚလာငါးသိန္း ဝန္းက်င္ေလာက္ လိုတယ္။ အခုလက္ရွိေတာ့ အဲဒီဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းကို ဆယ္ယူဖို့ နိုင္ငံေတာ္အေနနဲ့ ဘယ္သူ့ကိုမွ လုပ္ပိုင္ခြင့္ မေပးေသးဘူး” ဟု ဒဂံုတကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒ အျငိမ္းစား ပါေမာကၡ ဦးစိုးသိန္းက ေျပာသည္။
.
ျပီးခဲ့သည့္ နွစ္မ်ားအတြင္းက ဩစေျတးလ်နိုင္ငံမွ ပညာရွင္မ်ားက Sonar System နွစ္မ်ိုး ျဖစ္သည့္ Lowlarce HDS 7 Structure Scan Star Fish Side Scan စနစ္တို့ကို အသံုးျပုျပီး လာေရာက္စမ္းသပ္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျကရာ ေခါင္းေလာင္း ရွိမည့္ ေနရာနွစ္ေနရာကို စမ္းသပ္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျကေသာ္လည္း ေနရာ အတိအက်ကိုမူ ရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့ျခင္း မရွိေျကာင္း ယင္းက ထပ္မံေျပာသည္။ ဩစေျတးလ်နိုင္ငံ အေျခစိုက္ ကုမၸဏီတစ္ခုက ေခတ္မီ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား အသံုးျပု၍ ရွာေဖြမႈမ်ား ျပုလုပ္ခဲ့ရာ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ျကီး၏ ပံုရိပ္ဟု ယူဆရေသာ ေနရာနွစ္ေနရာကို ဖမ္းယူရရွိခဲ့ေျကာင္း၊ သို့ေသာ္ ေသခ်ာစြာ အတည္ျပု ေပးနိုင္ေရးအတြက္ ေရငုပ္စမ္းသပ္ အတည္ျပုရန္ လိုအပ္ေျကာင္း သိရသည္။
.
“ဩစေျတးလ် ပညာရွင္ေတြက ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ရွိမယ့္ေနရာကို အသံလွိုင္းနဲ့ စမ္းသပ္ခဲ့ျကတာ။ ကြ်န္ေတာ္က ျမစ္အတြင္းမွာ ရွိတဲ့ သံဓာတ္ အနည္းအမ်ား ပမာဏကို Land Sat 7 နာဆာျဂိုဟ္တုနဲ့ ျကည့္ရႈစမ္းသပ္ျပီး ေခါင္းေလာင္းကို ေဖာ္ထုတ္ ေတြ့ရွိခဲ့တာပါ” ဟု ဦးစိုးသိန္းက ေျပာသည္။ ေရွြတိဂံုေစတီေတာ္ နွစ္ ၂၆၀ဝ ျပည့္တြင္ လူအမ်ား အဆိုပါ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးကို ဖူးေျမာ္ေစခ်င္သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ယခုကဲ့သို့ Land Sat 7 နာဆာျဂိုဟ္တုျဖင့္ ျကည့္ရႈခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယင္းက ထပ္မံ ေျပာသည္။ “ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီး အေျကာင္းကို လူျကီးသူမေတြ ေျပာတာပဲ ျကားဖူးတယ္။ တစ္ခါမွ မျမင္ဖူးဘူး။ အခုလို ျဂိုဟ္တုနဲ့ ေခါင္းေလာင္းပံုရိပ္ကို အတိအက် ျမင္ရျပီဆိုေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္ ကုန္းေပၚကို ျပန္ေရာက္မလဲဆိုတာ စိတ္ဝင္စားမိတယ္” ဟု အဆိုပါ ေခါင္းေလာင္းအေျကာင္းကို စိတ္ဝင္စားသည့္ ပုဇြန္ေတာင္ျမို့နယ္ေနသူ တစ္ဦးက ေျပာသည္။ 
.
လွြတ္ေတာ္ တင္ျပျခင္း
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
၂၀၁၂ ခုနွစ္ က်င္းပခဲ့ေသာ ပထမအျကိမ္ အမ်ိုးသားလွြတ္ေတာ္ တတိယပံုမွန္အစည္းအေဝးတြင္ မြန္ျပည္နယ္ မဲဆနၵနယ္အမွတ္(၅) မွ အမ်ိုးသားလွြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးနိုင္ထြန္းအံ့က ေရွးေခတ္မြန္လူမ်ိုးတို့၏ လက္ရာတစ္ခုျဖစ္ေသာ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ဆယ္ယူရန္ အစီအစဉ္ ရွိမရွိ ေမးျမန္းခဲ့သည္။
.
ယဉ္ေက်းမႈဝန္ျကီးဌာန ဒုတိယဝန္ျကီး ေဒၚစနၵာခင္က ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ဆယ္ယူရန္အတြက္ စင္ကာပူနိုင္ငံ အက္စီမက္စ္ အင္တာေနရွင္နယ္မွ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀ သန္းခန့္ အကုန္အက်ခံ၍ သဘၤ࿿ောမ်ား ငွားရမ္းရွာေဖြရန္ ကမ္းလွမ္းထားေျကာင္းနွင့္ နည္းပညာ၊ အတတ္ပညာ၊ ပညာရွင္အား၊ ေငြအင္အား လိုအပ္ေသာ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား ျပည့္စံုမွသာ ေဆာင္ရြက္နိုင္မည္ျဖစ္ရာ အဆိုပါ ကုမၸဏီမ်ားနွင့္ ဆက္လက္ ညွိနွိုင္းေဆာင္ရြက္ ရန္ရွိေျကာင္း ေျဖျကားခဲ့သည္။
.
အလားတူျပီးခဲ့သည့္ စက္တင္ဘာလအတြင္း က်င္းပခဲ့ေသာ ပထမအျကိမ္ ျပည္သူ့လွြတ္ေတာ္ သတၱမအစည္းအေဝးတြင္လည္း ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းျကီးအား ဆယ္ယူရန္ အေျကာင္းနွင့္ ပတ္သက္၍ ထပ္မံေမးျမန္းခဲ့ရာ ယဉ္ေက်းမႈဝန္ျကီးဌာန ဒုတိယဝန္ျကီး ဦးသန္းေဆြက ေခါင္းေလာင္းဆယ္ယူရန္ ကမ္းလွမ္းသည့္ ကုမၸဏီ အေနျဖင့္လည္း ေငြေျကး၊ အတတ္ပညာျပည့္စံုျပီး အဆင္သင့္ျဖစ္ေသာ ကုမၸဏီ မျဖစ္သည့္အျပင္ ပြဲစားသေဘာမ်ိုးသာ ကမ္းလွမ္းသည့္အတြက္ ပ်က္ျပယ္သြားျခင္း ျဖစ္ေျကာင္း ျပန္လည္ေျဖျကားခဲ့သည္။
.
ထို့ျပင္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသျကီးအစိုးရအဖြဲ့၏ ခြင့္ျပုခ်က္ျဖင့္ ဆယ္ယူရန္ က်ိုက္ထီးေဆာင္းဆရာေတာ္နွင့္ စင္ကာပူမွ ကုမၸဏီတို့က ျကိုးပမ္းျကသည္။

စတင္ဆယ္ယူ
~~~~~~~~~~~~~~~~
၂၀၁၄-ခုနွစ္ ၊ ဩဂုတ္လ(၁၁) ရက္တြင္ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းျကီးအား ဦးစံလင္း(ေကာ့ေသာင္း)ျမို့ ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ့က စတင္ဆယ္ယူသည္။
.
Credit-NLD AMARAPURA