ဝါဝါျမင္တိုင္းေရႊမထင္နဲ႔

 အသဲေရာင္အသား၀ါေရာဂါ (Hepatitis) ဆိုတာ နာမည္မွာပါတဲ့ အတိုင္းအသဲေရာင္လို႔ အသားေတြ၀ါ လာတဲ့ေရာဂါပါ။  ဒီ ေရာဂါက ဗိုက္ရပ္စ္ (Virus) လို႔ေခၚတဲ့ပိုး ေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္တစ္ဦးက တစ္ဦးကို ကူးဆက္ တတ္လို႔ကူးဆက္ရာဂါ စာရင္း (Infectious Diseases) ထဲမွာပါ ပါတယ္။

     အသဲေရာင္အသား၀ါေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုက္ရပ္စ္ ပိုးငါးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ေအ၊ ဘီ၊ စီ၊ ဒီ၊    အီး လို႔အမည္ေပးထားပါတယ္။ (အပ္နဲ႔ဂ်ီ လို႔အမည္ေပးရမဲ့ ေနာက္ထပ္ ပိုးႏွစ္ေကာင္လည္း ထပ္ေတြ႔ ထားတယ္လို႔ သိရပါတယ္)။

   ေအႏွင့္အီးဗိုင္ရပ္စ္ပိုးေတြကအစာလမ္းေၾကာင္းက၀င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ (Fecaloral route) ၀မ္းမွ  ပါးစပ္သို႔ကူးေသာအျခားေသာ ေရာဂါမ်ား ကဲ့သို႔ မသန္႔ရွင္းေသာေရႏွင့္ အစာမ်ား၊ ရင္နားေသာအစာမ်ား စားျခင္းေၾကာင့္ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။

 ပိုးပါေသာေရ (၀ါ) အစာမ်ားကိုလူအမ်ား တစ္ၿပိဳင္တည္းစားမိလွ်င္ လူမ်ားစုကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ေရာဂါျဖစ္ေစပါတယ္ (epidemic) အက္ပီဒဲမစ္ ဟုေခၚပါတယ္။

  အက္ပီဒဲမစ္ျဖစ္လွ်င္ ၀မ္းမွပါးစပ္သို႔ကူးေသာ အသဲေရာင္ေရာဂါျဖစ္ေၾကာင္းသိ ရၿပီး၊ေရာဂါပိုး စတင္ျပန္႔ရာ ေနရာကို ရွာရပါမည္။ အစား အေသာက္ဆိုင္မွ လည္း လူမ်ားစုကို ကူးဆက္ျပန္႔ပြါး နိုင္ပါတယ္   

ဘီ၊စီ ႏွင့္ ဒီ ဗိုင္ရပ္စ္ ပိုးမ်ားက ေတာ့ကိုယ္ထဲကို ထိုးသြင္းလိုက္မွသာ ေရာဂါျဖစ္ ပါ တယ္။အဲ့ဒီလို ေသြးထဲသို႔ ထိုးသြင္းျခင္း ျဖင့္ကူးဆက္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို အင္ထရာဗီနက္စ္ အေၾကာမွ (Intravenous route) ၀င္ေသာနည္း ဟုေခၚပါ တယ္။

   ဒီပိုးမွာ ဘီပိုးရဲ့ အကူအညီရမွ ပြါးနိုင္ပါတယ္။သူတစ္မ်ိဳးထဲေၾကာင့္ ေရာဂါမျဖစ္နိုင္ပါ ဘူး။ဒါေၾကာင့္ တကယ္ကဘီနဲ႔ စီေရာဂါႏွစ္မ်ိဳးလို႔ေျပာရမွာပါ။

အေၾကာမွ၀င္ေသာနည္းျဖင့္ကူး ဆက္သျဖင့္ ပိုးပါေသာေဆးထိုးအပ္မ်ားေၾကာင့္ ေရာဂါကူးပါတယ္။ နံပါတ္ဖိုးထိုးေသာ လူမ်ားမွာ ေရာဂါရွိသူနဲ႔ ေဆးထိုးအပ္ တစ္ခုထဲ သံုး  လွ်င္ ထိုးသည့္ လူစုအား လံုးကိုကူးပါတယ္။

      ဘီပိုးက အပူဒဏ္ကိုခံနိုင္ ပါတယ္။ဘီပိုးပါတဲ့ ေဆးထိုးအပ္ကို အနည္းဆံုး ၁၀၀ ဒီဂရီ ဖါရင္ဟိုက္၊တစ္နည္း ဆူေနတဲ့ေရမွာ မိနစ္ ၂၀ တိတိျပဳတ္မွ ပိုးေသပါတယ္။

    မသန္႔ရွင္းေသာ အပ္မ်ားျဖင့္ နားေဖါက္ျခင္း၊ေဆးမွင္ေရထိုး ျခင္း၊သြားႏႈတ္ျခင္း၊         ေခါင္းရိတ္ျခင္း၊ စသည္တို႔မွလည္း ကူနိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါသံုးအပ္မ်ား၊ ဓါးမ်ား သံုးျခင္းျဖင့္ ေရာဂါကူးျခင္း မွကာကြယ္နိုင္ ပါတယ္။ ပိုးပါေသာေသြး မ်ားသြင္းျခင္းမွ လည္း ကူပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးမ်ားကို ပိုးပါမပါ စစ္ေဆးၿပီးမွေသြးသြင္း ကုသျခင္းျပဳရပါတယ္။

     မသန္႔ေသာအပ္မ်ား အျပင္ေရာဂါရွိသူႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံျခင္းျဖင့္လည္း ေအ၊ ဘီ၊ စီ၊  ဒီ၊ ပိုးမ်ား ကူးဆက္နိုင္ပါတယ္။ ဒီနည္းျဖင့္ကူးျခင္းကိုကာကြယ္ရန္ကြန္ဒံုး (condom) မ်ားကို အသံုးျပဳရပါမယ္။

အသဲေရာင္ပိုးအားလံုး အစာလမ္းေၾကာင္းမွ ၀င္သည္ျဖစ္ေစ၊ အေၾကာမွ ၀င္သည္ ျဖစ္ေစ၊ လိင္အဂၤါမွ ၀င္ သည္ျဖစ္ေစ။ အသဲဆီသို႔ေရာက္ပါတယ္။ အသဲမွာ ပိုးေတြ ပြါးမ်ား လာၿပီး၊ အသဲဆဲမ်ားကို ေဖါက္ခြဲ ထြက္လာတာေၾကာင့္ အသဲေရာင္ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ပိုး၀င္ၿပီး ၁-၂ ပတ္မွာ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ေပၚလာပါတယ္။

     အစတြင္ သာမန္ဖ်ားျခင္း၊ ပ်ိဳ႔အ့ံျခင္း၊ အစားအေသာက္ ပ်က္ျခင္း၊ ဗိုလ္နာျခင္း၊         ကိုယ္လက္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ႏြမ္းႏုယ္ျခင္း မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ေနာက္ပိုင္းတြင္ “အ၀ါေရာင္” ေပၚလာပါတယ္။

    အခ်ိဳ႔သူမ်ားမွာ လံုး၀ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚပါဘူး (Asymptomatic) လို႔ေခၚ ပါ တယ္။ အဲ့ဒီလူ မ်ားဟာ ေရာဂါလကၡဏာျပသူမ်ားလိုပဲ အျခားသူမ်ားကို ေရာဂါကူး ဆက္ ေစနိုင္ပါတယ္။

    အသဲ ေရာင္ေရာဂါ ေအနဲ႔ အီး ျဖစ္တဲ့လူနာမ်ားဟာ “အ၀ါေရာင္” မေပၚလာခင္ အခ်ိန္မွာ ပိုၿပီး ေရာဂါပိုး ေတြထုတ္တာမို႔ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ေရာဂါပို ကူးလြယ္ပါတယ္။

    အသဲက ေသြးဥနီအေသ ေတြကထြက္လာတဲ့ ဟီမိုဂလိုဘင္ (hemoglobin) ေတြကို အ၀ါေရာင္ ဘီလင္ရူဘင္ (Bilirubin) အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းၿပီး ၀မ္းမွတဆင့္ ကိုယ္ထဲမွ ထုတ္ျပစ္ပါတယ္။

     အသဲ ေရာင္ပိုးေၾကာင့္ အသဲဆဲမ်ား ပ်က္စီးကုန္တာ ေၾကာင့္ အ၀ါေရာင္ ဘီလင္ ရူဘင္ ေတြကို ကိုယ္မွမထုတ္နိုင္ေတာ့ပဲ ကိုယ္ထဲမွာ အ၀ါေရာင္ဘီလင္ရူဘင္ ေတြမ်ားလာလို႔ “၀ါ ”လာတာပါ။ အ၀ါ ေရာင္ကို အေရပါးေသာ အာေခါင္နဲ႔ အျဖဴေရာင္ မ်က္လံုး ေနရာ မ်ားမွာ စတင္ေတြ႔ရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အသားေတြပါ  “၀ါ ” လာပါတယ္။

     အသားမွာရွိတဲ့ ဘီလင္ရူဘင္ ေတြေၾကာင့္ ယားယံျခင္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘီလင္ရူဘင္အလြန္မ်ား ေသာ လူနာမ်ားမွာ ဆႏြင္းလိမ္းထား သလား ထင္ရေလာက္ေအာင္ တစ္ကိုယ္လံုး “၀ါ ” တတ္ပါတယ္။

     လူေကာင္းေတြရဲ့ အ၀ါႏုေရာင္ ဆီးဟာ ဘီလင္ရူဘင္ ေၾကာင့္ပါ။ အသဲေရာင္ လူနာ ေတြမွာ ပိုမ်ားေနတဲ့ ဘီလင္ရူဘင္မ်ား ဆီးမွထြက္ လာတာေၾကာင့္ ဆီးလည္း နဂိုအေရာင္ ထက္ပို “၀ါ ” လာပါ တယ္။

    လူေကာင္းေတြရဲ့ အ၀ါေရာင္ ၀မ္းဟာလည္း ဘီလင္ရူဘင္ေၾကာင့္ပါ။ အသဲေရာင္ လူနာ ေတြမွာ အသဲက ဘီလင္ရူဘင္ေတြကို ၀မ္းက မထုတ္နိုင္တာ ေၾကာင့္ ၀မ္းက အျဖဴ ေရာင္ျဖစ္လာပါတယ္။

     ဗိုက္ရပ္စ္(Virus) ပိုးေတြကို သတ္နိုင္တဲ့ ေဆး (interferon and ribavirin) ေတြ      က ေစ်းႀကီးၿပီး၊ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး ေတြမ်ား တဲ့အျပင္၊ကုသသူ ၄၀-၅၀ % မွာသာ သတ္နိုင္ တာ မို႔ေရာဂါ ဆိုးရြားသူမ်ား၊ခေလးရလိုသူမ်ား မွာသာ အသံုးမ်ားပါတယ္။ ဗိုက္ရပ္စ္(Virus) ပိုးက အေမဆီကေန သေႏၶသားဆီ ကူးသြားနိုင္ပါတယ္။

      ျဖစ္သမွ်အရာ အားလံုး ပ်က္ရတဲ့သခၤါရ တရားအတိုင္း အသဲေရာင္ အသား၀ါ ေရာဂါပိုး ေတြလည္း အခ်ိန္တန္ေတာ့ ေသၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီ အခါလူနာ ေနေကာင္း သြား ပါတယ္။ အေရး ႀကီးတာက ဗိုက္ရပ္စ္ (Virus) ပိုးေတြ ကိုယ္ထဲမွာ ပြါးေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ            လူနာ မေသေအာင္နဲ႔ လူနာ သက္သက္သာသာ ေနနိုင္ ေအာင္ (Symptomatic           treatment)  ေရာဂါ လကၡဏာကို ကုသျခင္းလို႔ေခၚတဲ့ ကုသမႈမ်ိဳးမ်ား ျပဳရ ပါတယ

       ဗိုက္ရပ္စ္ (Virus) ေအနဲ႔ အီးပိုးေတြက ေရာဂါ မျပင္းထန္ပါဘူး။အေသအေပ်ာက္လဲ  နည္းပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ရွိေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မွာသာ ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းေနတာ ေၾကာင့္ အေသအေပ်ာက္ႏႈန္း ၂၀% အထိျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါေပ်ာက္ သြားတဲ့ သူေတြ  ဟာ လံုး၀ လူေကာင္း ျဖစ္သြားၿပီး နာတာရွည္ ပိုးသယ္ေဆာင္သူမ်ား မျဖစ္တဲ့အျပင္ ေနာက္တခါ ေရာဂါျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဗိုက္ရပ္စ္ပိုး၀င္လာရင္ ေတာင္ေရာဂါ မျဖစ္ေတာ့ ပါဘူး။ဥပမာ၊            ေအဗိုက္ရပ္စ္ေၾကာင့္ အသဲေရာင္ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးတဲ့သူဟာ ေအဗိုက္ရပ္စ္ေၾကာင့္ အသဲေရာင္ေရာဂါ ထပ္မျဖစ္ေတာ့ ပါဘူး။ အီး ဗိုက္ရပ္စ္လည္း အတူတူပါ ပဲ။တစ္ခါေရာဂါျဖစ္  ၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္နိုင္ပါတယ္။

     ဘီပိုးဟာ စီပိုးထက္ ဆယ္ဆ ပိုးကူးစက္လြယ္ပါတယ္။ ဘီလူနာရဲ့ ၅-၁၀% ေလာက္ မွာ နာတာရွည္  ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊စီ ပိုး ကေတာ့ ၈၅% အထိ နာတာရွည္ စီ ပိုးသယ္ ေဆာင္ သူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ပိုးႏွစ္မ်ိဳးလံုး ဟာ ၾကာလာတဲ့အခါ အသဲေျခာက္ေရာဂါ (Cirrhosis)နဲ႔ အသဲ ကင္ဆာျဖစ္ နိုင္ပါတယ္

ေမြးစအခ်ိန္တြင္ဘီပိုးကူးဆက္ခံရပါက ၇၀-၉၀% အထိ နာတာရွည္ ဘီပိုး သယ္ ေဆာင္သူျဖစ္နိုင္ပါ တယ္။ဒါေၾကာင့္ ဘီပိုးရွိသူမိခင္ကေမြးေသာ ခေလးငယ္မ်ား ကိုေမြးေမြး ခ်င္းမွာကာကြယ္ေဆးထိုးေပးရပါတယ္။

ေအဗိုက္ရပ္စ္ပိုးအတြက္နဲ႔ ဘီ ဗိုက္ရပ္စ္ပိုးအတြက္ေရာဂါမျဖစ္ ေအာင္ ကာကြယ္ နိုင္တဲ့ ကာကြယ္ေဆး ေတြရွိပါတယ္။ျမန္မာျပည္ ေဆးသုေတသန  (ရန္ကုန္) မွာ ဘီ ပိုး အတြက္ျပည္တြင္းမွာ ထုတ္လုပ္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးထိုး ေပးပါတယ္။

  ဘီးပိုး ကာကြယ္ေဆးကို ေသြးမ်ားကိုင္တြယ္ရတဲ့ ဆရာ၀န္၊ဆရာမ၊သြားဆရာ၀န္၊ ဓါတ္ခြဲခန္း၀န္ထမ္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း၀န္ထမ္း၊ အေၾကာေဆးထိုးသည့္ေဆးဆြဲသူမ်ား၊လိင္နဲ႔ ပိုက္ဆံရွာသူ စသည့္ ဘီပိုးကူဆက္နိုင္သည့္ သူမ်ားကို ေရာဂါမကူးေအာင္ ထိုးျခင္းျဖစ္ပါ တယ္။ ဘီပိုးေရာဂါ ျဖစ္ေနသူ၊ဘီ အန္တီဂ်င္ (B antigen) ရွိေနသူေတြကို ထိုးလို႔ ေကာင္း  က်ိဳး မရနိုင္ပါဘူး။ အသားနာရံု၊ ေဆးဖိုးကုန္ရံု သာ ျဖစ္ပါတယ္။

    ဘီပိုးက လိင္ဆက္ဆံျခင္းျဖင့္ကူးနိုင္တာမို႔ ေရာဂါရွင္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အိမ္ေထာင္ဖက္သာ ဘီပိုးမကူးေသးဘူး၊ ကာကြယ္အားလည္း မရွိေသးဘူးဆိုမွ ထိုးဖို႔လိုတာပါ။ တစ္အိမ္ထဲမွာ ေနသူအားလံုး လိုက္ထိုး စရာမလိုပါ။ သာမန္ မိသားစုဆက္ဆံေရး ေၾကာင့္ ဘီပိုးမကူးပါဘူး။ ျခင္တို႔ ဂ်ပိုးတို႔ ကိုက္လို႔ လဲမကူးပါဘူး၊ ေရအိမ္မွလည္း မကူးပါဘူး။ စီဗိုက္ရပ္စ္ပိုးအတြက္ေတာ့ ကာကြယ္ေဆးမေပၚေသးပါဘူး။

      အလွ်င္းသင့္လို႔ ကာကြယ္ေဆး (vaccine)ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဗဟုသုတေလးေျပာခ်င္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဟာ၎တို႔ရဲ့ ေရာဂါကာကြယ္နိုင္တဲ့ အာနိသင္ရွိဖို႔အတြက္ ကာကြယ္ေဆးကို ထုတ္လုပ္တဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး လူနာကိုထိုးတဲ့         အခ်ိန္အထိ ၄ ဒီဂရီမွာ ေတာက္ေလွ်ာက္ ထားရပါတယ္။

    နိုင္ငံျခားက မွာယူတဲ့ ကာကြယ္ ေဆးေတြဆိုရင္ သယ္ယူရာ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ ၄ ဒီဂရီနဲ႔ (Cold chain) သယ္ရ ပါ          တယ္။ အဲ့ဒီလိုသယ္ရင္ ေဆးသယ္ယူခက ေဆးဖိုးထက္ ၁၀ ဆ မကေစ်း ႀကီးပါတယ္။ ကိုယ္ထိုးတဲ့ ကာကြယ္ေဆး အာနိသင္ရွိ မရွိဆိုတာ ေဆးေရာင္းသူနဲ႔ ထိုးတဲ့ ဆရာ၀န္ပဲ သိနိုင္ပါတယ္။ လူနာကေတာ့ ဆရာ၀န္ေျပာသမွ်ပါပဲ။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ပညာ ေတြနဲ႔ျမင့္ျမတ္တဲ့အလုပ္ေတြ လုပ္နိုင္ၾကပါေစ။

(Symptomatic treatment) ေရာဂါ လကၡဏာကုသ ျခင္း။

အေရးအႀကီးဆံုး ေရာဂါ သက္သာေစတဲ့ ကုသမႈေတြ ကေတာ့ ေရာင္ေနတဲ့ အသဲ ကိုအနား ေပး ျခင္းပါပဲ။

၁။ ကိုယ္ခႏၶာကို အနားေပးတဲ့ အေနနဲ႔ အိပ္ရာမွာ နားနားေနေန ေနပါ။ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားတာမ်ိဳး ပင္ပန္းတဲ့ အလုပ္မ်ိဳးလုပ္ရင္ ၾကြက္သား ေတြကအဆိပ္ေတြ ထြက္ပါတယ္။ အဲ့ဒါေတြကို အသဲက အဆိပ္ေျဖ ေပးရပါတယ္။

၂။စိတ္ကိုလည္း အနားေပး ရပါမယ္။ စိတ္မခ်မ္းသာ စရာ ေတာင္ေတာင္အီးအီး ေတြးၿပီး စိတ္ပူပန္မႈ မ်ားကို ေရွာင္ရ ပါမယ္။စိတ္ပင္ပန္း မႈေၾကာင့္ အဆိပ္ဓါတ္ေတြ ထြက္ပါတယ္။

၃။ဆီ(Fat) မ်ားကို ေခ်ခ်က္ဖို႔ အသဲမွ အစာေခ်ဓါတ္မ်ား ထုတ္ရပါတယ္ ဒါေၾကာင့္ အဆီ         မ်ားတဲ့ အစာမ်ား ေရွာင္ရပါမယ္။

၄။  အရက္နဲ႔ စီကရက္မ်ားကို အသဲမွာ အဆိပ္ဓါတ္ဖ်က္ ရတဲ့အျပင္၊ အရက္နဲ႔စီကရက္ေၾကာင့္ အသဲေရာင္ နိုင္တာမို႔ အရက္နဲ႔စီကရက္ကို ေရွာင္ရပါမယ္။

  ၅။ သၾကားနဲ႔ ဗီတာမင္ ပါေသာ အစားအေသာက္မ်ား၊ ေဆးမ်ား စားေပးရပါမယ္။ကိုယ္ ခႏၶာမွာ သၾကားဓါတ္နည္းရင္ အသဲက ကိုယ္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အသားဓါတ္နဲ႔ အဆီဓါတ္ မ်ား ကိုသၾကား ဓါတ္အျဖစ္ သို႔ေျပာင္းလဲေပးရပါတယ္။ သၾကားဓါတ္ပါ ေသာထန္းလ်က္ခဲ၊ ၾကံ စသည္မ်ားကို သၾကားအစား စားသံုး နိုင္ပါတယ္။

၆။ပါးစပ္မွ လံုေလာက္ေသာ အစားအေသာက္မ်ား စားေသာက္နိုင္ လွ်င္ အေၾကာမွ ထိုးရန္ မလိုပါ။

၇။အ၀ါေရာင္ ဘီလင္ရူဘင္ေတြ ဆီးထဲက ထြက္သြားေအာင္ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ျခင္း၊        သံပုရာေရ၊ လိမ္ေမာ္ေရ ေသာက္ျခင္းမ်ား အားေပးရ ပါမယ္။

၈။ပ်ိဳ႔အံေသာ သူမ်ားမွာ အေၾကာမွ Glucose ႏွင့္ vitamins မ်ားသြင္းနိုင္ပါတယ္။

၉။ေရာဂါအေျခအေန သိရန္၊ နံနက္တိုင္း ဆီးကိုပုလင္း အျဖဴေရာင္ သန္႔သန္႔တြင္ သြားၿပီး၊           ဆီးအေရာင္နဲ႔ လံုေလာက္ေသာပမာဏ (Volume) ထြက္မထြက္ ၾကည့္ ရပါမယ္။ ေရာဂါ သက္သာ လာတာနဲ႔ အမွ် ဆီးအေရွာင္ေဖ်ာ့ လာပါတယ္။

၁၀။ဆိုးေဆးပါေသာ အစားအစာမ်ား ဥပမာ ငရုပ္ဆီ၊ အေရာင္ဆိုးထားေသာ မုန္႔မ်ားကို         ေရွာင္ရပါမယ္။ ဆိုးေဆးေတြကို အသဲက ဖ်က္ဆီး ေပးရပါတယ္။တစ္ခ်ိဳ႔ ဆိုးေဆးေတြက အသဲကင္ဆာ ျဖစ္ေစပါတယ္။

 

ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ ဘယ္လုိကုသကာကြယ္မလဲ

တစ္ေန႔ ျပင္သစ္သူငယ္ခ်င္းတစ္ဦးက ျမန္မာျပည္ သြားလည္မွာမို႔  ငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆး ထိုးသြား ရမလား လို႔ ဖုန္းဆက္ေမး လာပါတယ္။
က်မက ငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆး မလိုဘူး၊ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးေတာ့ ထိုးသြားသင့္တယ္လို႔ ေျဖလိုက္တဲ့ အခါ သူမက တအ့့ံ တၾသနဲ႔ ဘာျဖစ္လို႔လဲလို႔ ေမးပါတယ္။

ကာကြယ္ေဆးဆိုတာ ေဆးပညာအရ (Vaccine) ဗက္ဆင္းလို႔ ေခၚပါတယ္။ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါအတြက္ ဗက္ဆင္း မရွိေသး ပါဘူး။ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါအတြက္ေတာ့ ရွိပါတယ္။

ဗက္ဆင္းဆိုတာ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ပိုးကို တစ္နည္းတစ္ဖံု ျပဳျပင္ထားတဲ့ ပိုး (၀ါ) ပိုးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပစၥည္း ေတြကို ေျပာတာပါ။ ဥပမာ။ ပိုလီရိုကာကြယ္ေဆးဆိုရင္ ပိုလီရိုပိုးကို အားအင္ခ်ိနဲ႔ေအာင္လုပ္ ထားတာပါ။ တစ္ခ်ိဳ႔ကာကြယ္ေဆးက ပိုးအေသေတြပါ။ တစ္ခ်ိဳ႔က ပိုးရဲ့ အေရခြန္ (ဥပမာ။ ဘီ အသဲေရာင္ပိုး)ေတြပါ။
ငွက္ဖ်ားအတြက္ ဗက္ဆင္းမရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေပၚမ်ားတဲ့ ေဒသေတြကို ခဏတျဖဳတ္အလည္ သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ငွက္ဖ်ားပိုးေတြ ေသြးထဲ၀င္လာတာနဲ႔ အဲ့ဒီ ပိုးေတြကို ေသြးထဲက ေစာင့္သတ္မဲ့ ငွက္ဖ်ားပိုးသတ္ေဆးကို ခရီးမသြားခင္က စၿပီး၊ ခရီးက ျပန္လာၿပီး ၁-၂ ပတ္ အထိ၊ ေဆးေသာက္ထား တာကို ေျပာတာပါ။ ျမန္မာျပည္ ခဏ အလည္ သြားမယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီလို ကာကြယ္ဖို႔ မသင့္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့။

၁။ငွက္ဖ်ားပိုးသတ္ေဆးေတြက ျပင္းပါတယ္။အထူးသျဖင့္ ရက္ၾကာၾကာ ေသာက္ရတာမ်ိဳးမွာ။
၂။ေနာက္ၿပီး ေဆးေသာက္လို႔မရတဲ့ အေျခအေနေတြရွိပါတယ္၊ ဥပမာ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ေမြးရာပါေသြးဥနီေရာဂါ (Thalassemia, sickle cell anemia etc) ရွိသူမ်ား။
၃။ အခ်ိဳ႔လူမ်ား ေဆးဒဏ္မခံနိုင္ပဲ ပ်ိဳ႔ျခင္း၊ အံျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
၄။ေန႔စဥ္ (၀ါ) အပတ္စဥ္ တိတိက်က် ေသာက္ရပါတယ္။ ေမ့ၿပီး မေသာက္မိရင္ ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
၅။ Tourist ခရီးသည္ေတြ သြားေလ့ရွိတဲ့ ရန္ကုန္၊ မႏၱေလး၊ ပုဂံ၊ ေတာင္ႀကီးတို႔မွာ ငွက္ဖ်ား ပိုးသယ္တဲ့ျခင္ မရွိပါဘူး။ အင္းေလးမွာေတာ့ ျခင္ရွိ နိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ငွက္ဖ်ားပိုးသယ္တဲ့ျခင္ က ညေနေစာင္းကစၿပီး ညဘက္ပဲကိုက္ပါတယ္။ ခရီးသည္ေတြအေနနဲ႔ ညဘက္ အျပင္ထြက္ လည္မွာ မဟုတ္လို႔ပါ။ အင္းေလးမွာ ညအိပ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ညေနေစာင္းကစၿပီး ျခင္မကိုက္ တဲ့ေဆး (Mosquito repellent) ေတြကို အ၀တ္ မဖံုးတဲ့ လက္ေတြ ေျခေတြမွာ လိမ္းထားရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ျခင္ဇကာတပ္ထားတဲ့ အခန္းမွာေနရင္ ပိုၿပီး အႏၱရာယ္ကင္းပါ တယ္။
ေခြးရူးျပန္ေရာဂါက်ေတာ့ ဗက္ဆင္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ ျဖစ္ၿပီးဆိုရင္ေတာ့ ကုရာနတၳိေဆး မရွိလို႔ပါ။ ယေန႔အထိ ကမာၻေပၚမွာ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ ျဖစ္ၿပီး ရွင္တဲ့လူ ၆ ေယာက္သာ မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ အဲ့ဒါကလဲ အေမရိကန္ျပည္မွာ ေနာက္ဆံုးစမ္းသပ္ကုသနည္းနဲ႔ လူနာရဲ့ ဥေဏွာက္ေရာင္ေနစဥ္ တမင္ကိုမာ (Artificial coma) ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ထားျခင္းျဖင့္ ဥေဏွာက္ရဲ့ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေခတၱရပ္ဆိုင္းေစၿပီး ေခြးရူးျပန္ပိုး (Rabies Virus) သတ္ေဆးမ်ား ေပးျခင္းျဖင့္ ပိုးမ်ားကို ေသဆံုးေစၿပီးမွ ကိုမာ (coma ) က ထေစျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
အာရွတစ္ခြင္မွာ တစ္နစ္ကို ေခြးရူးျပန္ေရာဂါေၾကာင့္ လူ သံုးေသာင္းေက်ာ္ အသက္ ဆံုးရံႈးရပါတယ္။ အမ်ားဆံုးကေတာ့ ေခြးေလ ေခြးလြင့္မ်ားေၾကာင့္ ပါပဲ။ တိုးတက္တဲ့နိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အိမ္ေမြးတိစၧာန္ ေတြကို ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး ေတြ ထိုးထားပါတယ္။ ယခုအခါ ေနာက္ဆံုးေပၚ အပူဒဏ္ခံနိုင္ၿပီး စားလို႔ရတဲ့ ေခြးရူးျပန္ ကာကြယ္ေဆး ေပၚလာတဲ့အတြက္ ေတာေနတိစၧာန္မ်ားကို ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ေရာထားတဲ့အစာ မ်ား ခ်ထားေပးျခင္းျဖင့္ ေတာေနတိစၧာန္မ်ားကိုပါ ကာကြယ္နိုင္တဲ့အတြက္ တိုးတက္တဲ့ နိုင္ငံ ေတြမွာ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ မျဖစ္သေလာက္ ရွားသြားပါၿပီ။
ေရွးက ေခြးရူးျပန္ကာကြယ္ေဆးေတြက ႏွစ္ပတ္တိတိ ထိုးရပါတယ္၊ ခ်က္ပတ္လည္မွာ ထိုးရၿပီး အလြန္ လည္း နာတဲ့အတြက္ ေဆးထိုးတာ ၁၀ လံုး ေလာက္ဆိုရင္လူနာဟာဗိုလ္အနာ သက္သာေအာင္ ခါးကုန္းၿပီး သြားေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အဲ့ဒီကာကြယ္ေဆးေတြကို တိရစၧာန္ေတြရဲ့ ဥေဏွာက္ထဲမွာ ေမြးထားတာမို႔ တိရစၧာန္ေတြရဲ့ ဥေဏွာက္နဲ႔မတဲ့ ထဲ့ဥေဏွာက္ ေရာင္ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ 
ေခတ္ေပၚ ကာကြယ္ေဆးေတြက ေရွးက ကာကြယ္ေဆးေတြလို မနာေတာ့ ပါဘူး။ အမ်ားႀကီးလည္း ထိုးစရာ မလိုပါဘူး။ သံုးႀကိမ္ပဲ လက္ေမာင္းမွာ တစ္ပတ္ျခားၿပီး ထိုးရပါ တယ္။

ေခြးရူးျပန္ေရာဂါက (Virus) ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ဒီပိုးက ေခြးရူးျပန္ေရာဂါသည္ (၀ါ) တိရစၧာန္ရဲ့ တံေတြး ထဲမွာ ရွိၿပီး ကိုက္လိုက္တဲ့အခါ အနာကေန ပိုး၀င္သြားပါတယ္။ အကိုက္ မခံရေပမဲ့ တံေတြးနဲ႔ထိတဲ့ အေရျပား ေပါက္ေနမယ္ဆိုရင္ ပိုးေတြ ၀င္နိုင္ပါတယ္။ (Virus) ပိုးေတြက အလြန္ေသးငယ္တာေၾကာင့္ သာမန္မ်က္စိနဲ႔ မျမင္နိုင္တဲ့ အေရျပား အေပါက္မ်ားက ၀င္နိုင္ပါတယ္။
အေရျပားကို ေက်ာ္္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ပိုးမ်ားဟာ (Nerve) နပ္ေၾကာေတြ ကတဆင့္ ဥေဏွာက္ကို ေရာက္ပါ တယ္။ ဥေဏွာက္မွာ ပိုးေတြ ပြါးတာေၾကာင့္ ဥေဏွာက္ေရာင္လာပါ တယ္။ ေရာဂါစတင္ျဖစ္ပြါးခ်ိန္ (၀ါ) ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စတင္ ေပၚေပါက္ခ်ိန္ဟာ ပိုးေတြ ဥေဏွာက္ကို ေရာက္ဖို႔ သြားရတဲ့ အကြာအေ၀း ေပၚမွာ တည္ပါတယ္။ ဥပမာ။ ေျခေထာက္မွာ အကိုက္ခံရတဲ့သူဟာ လက္မွာ အကိုက္ခံရတဲ့သူထက္ ေနာက္က်ၿပီးမွ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ထိုနည္းတူ ခေလးထက္ လူႀကီးမ်ားမွာ ေရာဂါေနာက္က် ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
ေခြးရူးျပန္ေရာဂါဟာ ေသြးေႏြးသတၱ၀ါတိုင္းမွာ ျဖစ္နိုင္တာမို႔ ေခြးမွသာမဟုတ္ ေၾကာင္ ကိုက္ျခင္း၊ လူကိုက္ျခင္း၊ ယုန္ကိုက္ျခင္း တို႔ေၾကာင့္လည္း ကူးနိုင္ပါတယ္။ ၾကြက္မ်ား မွာေတာ့ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ၾကြက္ကိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ မျဖစ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႔ေသာ ေခြးနဲ႔ အထူး သျဖင့္ လင္းနို႔မ်ားဟာ ေရာဂါမျဖစ္ပဲ ပိုးသယ္ေဆာင္နိုင္ (carrier) ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခြးေကာင္း အကိုက္ခံရေပမဲ့ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါျဖစ္နိုင္ပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင့္ ေခြးကိုက္ခံရၿပီး  ၂-၁၂ ပတ္ အတြင္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚပါ တယ္။၂-၅ နွစ္ အထိၾကာတဲ့ သူလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အခ်ိဳ႔လူနာမ်ားေခြးကိုက္ခံခဲ့ ရတာကို မမွတ္မိေတာ့ပါဘူး။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ားေပၚၿပီး ၂ ပတ္ အတြင္းလူနာေသဆံုးပါတယ္။ ထူးျခားတဲ့ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ကေတာ့၊ သားရည္ တစ္ျမားျမား ျဖစ္ျခင္း၊ ေရအလြန္ဆာ ေသာ္လည္း ေရျမင္ တာနဲ႔ ေၾကာက္လန္႔ၿပီး တစ္ကိုယ္လံုး အေၾကာတတ္ပါတယ္။ လူနာဟာ ေသဆံုးသည္ အထိ သတိရွိေနၿပီး ေရာဂါရဲ့ဒဏ္ကို အျပင္းအထန္ ခံစားရရွာပါတယ္။ ငရဲခံစားေနရ သလို ပါပဲ။ 

ေတာင္ႀကီးေဆးရံုမွာ တာ၀န္က်ေနတံုး ေခြးရူး အကိုက္ခံရတဲ့ သားအမိႏွစ္ေယာက္ ေရာက္လာပါတယ္။ တျခားသူမ်ားကို ကူးစက္မည့္ အႏၲရာယ္ေၾကာင့္ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လံုးကို တိရစၧာန္ေတြေလွာင္သလို ေလွာင္ထားရပါတယ္။ 
ေရာဂါေၾကာင့္ လူနာ ႏွစ္ေယာက္လံုး အၿငိမ္ မေနနိုင္ပဲ ေလွာင္ရံုရဲ့ တိုင္ေတြကို ကိုက္ ေနၾကပါတယ္။ 
ေရဆာတယ္လို႔ ေျပာေပမဲ့ ေရေပးတဲ့အခါ မေသာက္နိုင္ပဲ ပိုပိုၿပီး တက္ၾက ပါတယ္။ ပါးစပ္ေတြကလည္း သားရည္ေတြ ယိုစီးေနၾကပါတယ္။ တကယ့္ ေခြးရူးေတြလို ပါပဲ။ အခုႏွစ္ ၄၀ ေက်ာ္ခဲ့ေပမဲ့။ က်မ မ်က္စိ ထဲမွာ ယခုတိုင္ ျမင္ေယာင္ ေနဆဲပါ။

ေၾသာ္ ဘယ္လို အကုသိုလ္ေၾကာင့္မ်ား ဒီလိုခံစားရပါလိမ့္။ သားအမိ ႏွစ္ေယာက္ကို အတက္ သက္သာ ေအာင္ ၿငိမ္ေဆးထိုးေပး ထားပါတယ္။ ျပင္းတဲ့ အိပ္ေဆးတို႔၊ အေၾကာေပ်ာ့ ေဆးေတြလည္း ထိုးလို႔မရ ပါ ဘူး။ ေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အသက္ရူက်ပ္တဲ့ အေျခအေနကို ပို ဆိုးေစမွာမို႔ ပါ။

ကာကြယ္ကုသနည္း။
၁။ေခြးကိုက္ခံရေသာေနရာကို ေရ ဆပ္ျပာတို႔ျဖင့္ ၁၀-၁၅ မိနစ္ခန္႔ စင္ေအာင္ ေဆးရပါမယ္။ ပိုးေတြ ကိုယ္ထဲအမ်ားႀကီး မ၀င္ေအာင္လို႔ပါ။
၂။ အနာကို အိုင္အိုဒင္းေဆးရည္နဲ႔ သုပ္လိမ္းေပးပါ။ အိုင္အိုဒင္းေဆးက ပိုးသတ္ နိုင္ပါတယ္။
၃။လူနာကို တိတ္ဆိတ္ေသာ အေမွာင္ခန္းထဲမွာ ထားရပါမယ္။ အသံနဲ႔ အလင္းေရာင္မ်ားက လူနာကို တက္ေစပါတယ္။ (ရန္ကုန္ေဆးရံုႀကီး ေျမေအာက္ခန္းမွာ ေခြးရူးျပန္ ေရာဂါသည္ မ်ားထားပါတယ္)။
၄။ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ ေကာင္းတယ္ ဆိုတာ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ အတြက္အလြန္ မွန္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးကသာ ေရာဂါကို ကာကြယ္နိုင္ၿပီး၊ ကုသေဆးကေတာ့ မရွိ ပါဘူး။ ကာကြယ္ေဆးကို ၃ႀကိမ္ ျပည့္ေအာင္ ထိုးထားရင္ ၅ ႏွစ္ခံပါတယ္။ ၅ ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီးမွ ေခြးကိုက္ ခံရရင္လည္း ကာကြယ္ေဆးထိုးထား သူက ကာကြယ္ေဆးလံုး၀ မထိုးဖူးသူထက္ ေရာဂါ ကာ ကြယ္နိုင္တဲ့(Antibodies) အန္တီေဘာ္ဒီေတြ ျမန္ျမန္နဲ႔မ်ားမ်ား ထုတ္နိုင္လို႔ လူနာကို အသက္ ခ်မ္းသာရာ ရေစနိုင္ပါတယ္။
၅။ကာကြယ္ေဆး မထိုးထားတဲ့သူ ေခြးရူးကိုက္ခံရၿပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြေပၚေနၿပီ ဆိုရင္ ေတာ့ လူနာ့ကိုယ္က (Antibodies) အန္တီေဘာ္ဒီေတြ ထုတ္ခ်ိန္ (ကာကြယ္ေဆး ထိုးၿပီး အနည္းဆံုး ႏွစ္ပတ္ ၾကာပါတယ္) နဲ႔ ေရာဂါကို အခ်ိန္မွီ မကယ္နိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ျခား လူ (၀ါ) တိရစၦာန္ (၀ါ) သိပၸံနည္း ျဖင့္ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီေတြကို ထိုးေပးရပါ တယ္။ အဲ့ဒီ အန္တီေဘာ္ဒီေတြက နိုင္ငံျခားက မွာရတာမို႔ ခ်က္ခ်င္း မရပါဘူး။ ေဒါလာႏွစ္ ေထာင္ခန္႔ ကုန္က်ပါတယ္။
၆။ေခြးရူးျပန္ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း။ ေခြးရူးျပန္အန္တီေဘာ္ဒီေတြက ျမန္ျမန္ အလုပ္လုပ္ ေသာ္လည္း ျမန္ျမန္ ပ်က္စီးကုန္တဲ့အတြက္ သဘာ၀ လူနာကိုယ္မွ အန္တီေဘာ္ဒီေတြ ထြက္လာၿပီး ေရာဂါကို ဆက္လက္ ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ေအာင္ ထိုးရတာပါ။
၇။Valium ကဲ့သိုၿငိမ္ေဆး အေပ်ာ့မ်ား ေပးထား ရပါတယ္။
၈။လူနာ လိုအပ္ေသာ ေရနဲ႔ သၾကားဓါတ္မ်ား၊ ဆားမ်ား၊အာဟာရဓါတ္မ်ားကို ေဆးပုလင္းႀကီး (drip) မ်ားနဲ႔ သြင္းေပးထား ရပါတယ္။
၉။ အသက္ရူရန္ ခက္ခဲ ေနသူမ်ားအား ေအာက္ဆီဂ်င္ေပးျခင္း၊ အသက္ရူစက္တပ္ျခင္း။
၁၀။ တိုးတက္ေသာနိုင္ငံမ်ားတြင္ (Artificial coma) တမင္ကိုမာ ျပဳလုပ္ထားျခင္း။
၁၁။ ကိုက္ေသာေခြးကို အနည္းဆံုး ႏွစ္ပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ရပါမယ္။ ႏွစ္ပတ္အတြင္း ေခြးရူး သြားတယ္ ဆိုရင္ ေခြးကိုက္စဥ္က ေရာဂါပိုးေတြ ပါဖို႔ မ်ားပါတယ္။ မရူးဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပိုးမပါဖို႔ မ်ားပါတယ္။ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ အကိုက္ခံရတဲ့လူနာရဲ့ေသြးမွာ ပိုး ရွိမရွိ စစ္ေဆး တာ အေသခ်ာဆံုးပါပဲ။

အိမ္မွာေမြးထားတဲ့ေခြးက ကိုက္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေရာဂါျဖစ္ဖို႔ မ်ားပါတယ္ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေရာဂါျဖစ္ စမွာ ေခြးရဲ့စိတ္ေတြ ေျပာင္းလဲ တာေၾကာင့္ သခင္ ကို ျပန္ကိုက္တာပါ။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္က သူေဌးမႀကီးတစ္ေယာက္ အိမ္မွာေမြးထားတဲ့ ေခြးက သူမရဲ့ ၂ ႏွစ္အရြယ္ေျမးမကို လက္မွာကိုက္ လိုက္ပါတယ္။ ကာကြယ္တဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီေတြ ထိုးဖို႔ မမွီ လိုက္ခင္မွာပဲ ခေလး ေသဆံုး သြားပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္ရင္ ေခြးရူးျပန္ကာကြယ္ေဆး ထိုးတားဖို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။

ၿပံဳးပံု (smiley) ဆြဲထားေပမဲ့ မၿပံဳးနိုင္ပါ။

NT1  မွ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၅ ရက္ မွာတင္ဆက္ခဲ့တဲ့ impossibles  investigation series မွ ဇတ္လမ္းအားသင့္ေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ပါတယ္။

          အေမရိကန္နိုင္ငံ Maryland နဲ႔ kilometer ၅၀ အကြာရွိ ၿမိဳ႔ငယ္ေလးမွာ အသက္ ၃၂ ႏွစ္အရြယ္ Kaye Robinson ဟာသူရဲ့ ၁၁ ႏွစ္ရြယ္သားငယ္ႏွင့္ ႏွစ္ေယာက္အတူေနၾက ပါ တယ္။ ဒီၿမိဳ႕ေလးဟာ ေအးေဆးတဲ့ လူလတ္တန္းစာမ်ားေနထိုင္တဲ့ၿမိဳ႔ေလးျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ေန႔ နံနက္ ၃ နာရီမွာ တံခါးေခါက္သံၾကားလို႔ျပဴတြင္းေပါက္က ၾကည့္ေတာ့ လူမည္းတစ္ ေယာက္က သူ႔ကားပ်က္သြားလို႔ telephone ဆက္ဖို႔အိမ္ထဲ၀င္ဖို႔ေတာင္းခံလာပါတယ္။

Kaye ကအိမ္ထဲအ၀င္မခံနိုင္တာမို႔ ထြက္သြားဖို႔ေျပာၿပီး၊ ပုလိပ္ကိုဖုန္းဆက္လိုက္ပါတယ္။ ပုလိပ္ေတြေရာက္လာတဲ့အခါ တံခါးေခါက္သူလည္းမေတြ႔ရ။ ဘာအႏၱရာယ္မွလည္းမေတြ႔တဲ့ အတြက္ျပန္သြားၾကပါတယ္။

ပုလိပ္ေတြျပန္သြားၿပီးေနာက္ Kaye လဲအိပ္ယာ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ နာရီ၀က္ခန္႔အၾကာ  တြင္ မီးဖိုေခ်ာင္မွ အသံၾကားသျဖင့္သြားၾကည့္ရာ၊ တံခါးေခါက္ေသာသူက ၎အား ဓါးႏွင့္ၿခိန္း ေျခာက္ၿပီး အိပ္ခန္းထဲသို႔ေခၚသြားပါတယ္။ ၎ေျပာသည့္အတိုင္းမလိုက္နာပါက တဘက္ခန္း တြင္အိပ္ေနေသာ သားျဖစ္သူအားသတ္ျပစ္မည္ဟုေျပာပါတယ္။  Kaye အားမတရားက်င့္ ၿပီး ေနာက္ ဓါးျဖင့္အခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာထိုးပါတယ္။ ဓါးထိုးရင္းနဲ႔လည္း မေသေသးဘူးလား၊ စသည္ ျဖင့္ဆဲဆိုပါတယ္။ ၎မွာခေလးႏွစ္ေယာက္ရွိေၾကာင္း၊ ဒီရပ္ကြက္မွာေနတဲ့ အေၾကာင္း လည္း ေျပာပါတယ္။ Kaye ကျပန္ေျပာေသာအခါ ပိုမို၍ ဓါးထိုးခံရသျဖင့္ Kaye လည္း စကား မျပန္ ေတာ့ပဲ ေသခ်င္ေရာင္ေဆာင္ေနလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုလိပ္ကို တိုင္နိုင္ေအာင္လို႔ တရားခံရဲ့ အေသးစိတ္ အမူအရာကအစ မွတ္သားပါတယ္။

တရားခံကလည္း အေသသတ္မည့္သူျဖစ္သျဖင့္ ၎၏မ်က္ႏွာကိုလည္း မဖံုး၊ Kaye ကိုလည္း မ်က္ႏွာ မစီးထားခဲ့ပါဘူး။ ကုတင္ေဘးမွာရွိတဲ့ စားပြဲတင္မီးကိုလည္း ဖြင့္ထားခဲ့ ပါ တယ္။ ၃ နာရီ နီးပါးႏႈိပ္စက္ၿပီးေနာက္ တရားခံဟာ တဘက္ခန္းက သားျဖစ္သူကို သြားၾကည့္ ၿပီးေနာက္အိမ္မွထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။

သားျဖစ္သူလည္း။အိပ္ခ်င္ေရာင္ေဆာင္ေနၿပီး၊ တရားခံထြက္သြားသည္ႏွင့္ အိမ္နီး ခ်င္းမ်ားအားအကူအညီေတာင္းၿပီး ပုလိပ္ႏွင့္ေဆးရံုသို႔ အေၾကာင္းၾကားပါတယ္။ ပုလိပ္မ်ား ေရာက္လာေသာအခါ Kaye မွာ ေက်ာ္တြင္ ဓါးခ်က္မ်ား အႏွံ႔အျပားႏွင့္ ေသလုနီးပါးေတြ႔ ရ ပါတယ္။ ေက်ာ္တြင္ ဓါးခ်က္ေပါင္း ၂၈ ခ်က္တိတိရွိပါတယ္။ ၎အျပင္ ေသြးမ်ားျဖင့္ smiley ပံုကို ေက်ာ္တြင္ေရးဆြဲထားပါတယ္။ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ Kaye တစ္ေယာက္ ေသကံ မေရာက္ပဲ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္လာပါတယ္။ လည္းပင္မွာ ဓါးခ်က္ ၁၅ ခ်က္တိတိရွိ ေသာ္ လည္း အေရးႀကီးေသာ ေသြးေၾကာမ်ား၊နပ္ေၾကာမ်ား၊မထိခဲ့တဲ့အတြက္ ျပန္ေကာင္း လာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

Kaye အေနနဲ႔ ၎အားရက္ရက္စက္စက္မတရားက်င့္ခဲ့သူကို ဘယ္လိုမွ ေမ့စရာ အေၾကာင္းမရွိပါဘူး။ Kaye ရဲ့ေျပာၾကားခ်က္အရ တရားခံရဲ့ပံုတူဆြဲၿပီး (media) သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ားမွာျဖန္႔ေ၀လိုက္ပါတယ္။ Kaye က တရားခံဟာ သူကိုင္ခဲ့တဲ့အရာအားလံုးကို လက္ေဗြရာ မက်န္ေအာင္ သုတ္ျပစ္ေၾကာင္း၊ သို႔ရာတြင္ အျပာေရာင္ဖန္ခြက္ကိုေတာ့ ဘယ္လက္အက်ၤ ီႏွင့္သုတ္ၿပီးေနာက္ ညာလက္ျဖင့္ကိုင္ၿပီးျပန္ခ်တယ္လို႔ေၿပာပါတယ္။

Kaye ေျပာသည့္အတိုင္း၊ အခန္းထဲတြင္ ဘာလက္ေဗြရာမွ မက်န္ေသာ္လည္း၊ အျပာေရာင္ ဖန္ခြက္မွာေတာ့ လက္ေဗြ သံုးခု က်န္ေနခဲ့ပါတယ္။

          Kaye အမႈျဖစ္ၿပီး ၂ ပတ္ခန္႔အၾကာတြင္၊ Kaye အိမ္ေရွ႔တြင္ လူတစ္ေယာက္ ဖေရာင္း တိုင္ထြန္းၿပီး ထိုင္ရွစ္ခိုးေနတာေတြ႔လို႔ ပုလိပ္ကိုအေၾကာင္းၾကားပါတယ္။ ပုလိပ္မ်ား ေရာက္ လာတဲ့အခါ အသက္ ၃၈ ႏွစ္ရွိ Doug O`Silver ကိုေတြ႔ရပါတယ္။ ၎ရဲ့ကားေရွ႕မွန္မွာလည္း သတင္းစာမွာပါတဲ့ တရားခံပံုတူကို ကပ္ထားပါတယ္။ Doug O`Silver ဟာ တရားခံနဲ႔ လည္း ရုပ္ခ်င္းတူေနပါတယ္။

Doug O`Silver ဟာ ၁၇၀ Kilometer အေ၀းမွာေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၎ရဲ့ ex-wife နဲ႔သားဟာ Kaye တို႔ရပ္ကြက္ထဲမွာေနပါတယ္။ ၎အားစစ္ေဆးေနစဥ္ ပုလိပ္တြင္အလုပ္လုပ္ ခ်င္ေသာေၾကာင့္၊ အလုပ္၀င္ခြင့္ form ျဖည့္ရန္ေတာင္းပါတယ္။ ၎က Kaye အတြက္ စိတ္ မေကာင္းေၾကာင္း၊ တရားခံအားေတြ႔လွ်င္အေၾကာင္းၾကားနိုင္ရန္အတြက္ တရားခံ ပံုတူကို ကပ္ ထားတာျဖစ္တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ Kaye အမႈအေၾကာင္းေမးရာ မဟုတ္ဘူးလို႔ မေျဖ ပါဘူး။ စိတ္မေကာင္းပါ၊ ခြင့္လႊတ္ပါဟုသာေျပာပါတယ္။ Doug O`Silver ရဲ့ဓါတ္ပံုကို Kaye နဲ႔သူ႔သား ကိုျပရာ ႏွစ္ဦးလံုးက တရားခံျဖစ္တယ္လို႔ အစစ္ခံပါတယ္။ 

Doug O`Silver ဟာလြန္ခဲ့တဲ့ လအနည္းငယ္က ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ေက်ာင္းသူတစ္ဦးကို မတရားျပဳမႈတြင္ သံသယျဖစ္ျခင္းခံရသူပါတယ္။ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္ကလည္း လူသတ္ မႈ တစ္ခုတြင္ သံသယျဖစ္ျခင္းခံေနရပါတယ္။ Kaye အမႈျဖစ္စဥ္ကလည္း ၎ဘယ္မွာရွိေန တယ္ ဆိုတာ သက္ေသ ( alibi) မျပနိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ထို႔ထက္ ပိုဆိုးတာက ပုလိပ္ေလ်ာက္စာမွာ smiley ပံုကိုေရးထိုးထားပါတယ္။ Kaye အမႈသတင္း ထုတ္လႊင့္စဥ္က ေက်ာ္တြင္ smiley ပံု ေရးထားတာကိုမေဖၚျပခဲ့ပါဘူး။ တရားခံနဲ႔ အမႈစစ္ေသာပုလိပ္အဖြဲ႔သာသိတဲ့ အခ်က္ပါ။ တရားခံေတာ့မိၿပီးဟု အားလံုး၀မ္းသာေနၾကပါတယ္။

          Doug O`Silver ရဲ့ လက္ေဗြေတြနဲ႔ DNA ေတြယူၿပီး အျပာေရာင္ဖန္ခြက္မွာက်န္ခဲ့တဲ့ လက္ေဗြရာနဲ႔ Kaye မိန္းမကိုယ္တြင္က်န္ခဲ့ေသာ တရားခံ၏ DNA နဲ႔ တိုက္ၾကည့္ရန္ expert မ်ားထံပို႔လိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေျဖထြက္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ပုလိပ္အားလံုး ဘာဆက္လုပ္ ရမွန္းမသိေတာ့ပါဘူး။ တရားခံရဲ့ လက္ေဗြနဲ႔ေရာ္ DNAနဲ႔ေရာ္ မတူပါဘူး။ စစ္တဲ့ေနရာမွာမ်ား မွားသလားလို႔ ဒုတိယအႀကိမ္ထပ္စစ္ေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒုတိယအႀကိမ္မွာလည္း မတူဘူး ဆိုတဲ့ အေျဖပဲထြက္တာမို႔ Doug O`Silver ကိုလႊတ္လိုက္ရပါတယ္။ Kaye ကေတာ့ Doug O`Silver ဟာ၎အားႏွိပ္စက္ခဲ့တဲ့သူပါပဲ။ ပုလိပ္က အေရးမယူရင္ မိမိဘာသာ အေရးယူ မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ေသနတ္တစ္လက္၀ယ္။ ေသနတ္ျပစ္က်င့္ၿပီး Doug O`Silver ရဲ့အိမ္ ေရွ႕မွသြားေစာင့္ေနပါတယ္။ သို႔ရာတြင္ ၎၏ သားမ်က္ႏွာေပၚလာၿပီး မိမိေထာင္က်သြားပါက မိမိသား ဒုကၡေရာက္က်န္ခဲ့မည္ကိုေတြးမိၿပီး၊ ဂလဲ့စားေျခဖို႔ကိုလက္ေလ်ာ့လိုက္ပါတယ္။

          Kaye အမႈျဖစ္ၿပီး ၉ ႏွစ္အၾကာတြင္ Maryland တြင္ Kaye ကဲ့သို႔ သားတစ္ေယာက္ မိခင္အားမတရားက်င့္ၿပီး၊ ဓါးႏွင့္ ၄၃ ခ်က္ခုတ္မႈ ေၾကာင့္ Mark ဆိုေသာတရားခံကိုဖမ္းမိ ေၾကာင္းသတင္းရပါတယ္။ Kaye အမႈမွာကဲ့သို႔ ဓါးခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာထိုးခဲ့ျခင္း၊ ႏႈိပ္စက္ေနစဥ္ စကားမ်ားစြာေျပာျခင္း၊နံနက္ေစာေစာတြင္အမႈျဖစ္ပြါးျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးတည္းေနထိုင္ျခင္း စသည့္ တူညီခ်က္မ်ားေတြ႔ရသျဖင့္ Kaye အမႈကိုင္ေသာ စံုေထာက္မ်ား Maryland သို႔လိုက္ သြားပါတယ္။ Mark  ဟာ Kaye အမႈရဲ့ တရားခံနွင့္လည္း ရုပ္ခ်င္းတူပါတယ္။ Mark ရဲ့ DNA ႏွင့္ Kaye ရဲ့ ကိုယ္မွာက်န္ခဲ့တဲ့ တရားခံရဲ့ DNA ႏွင့္ တူမတူစစ္ေဆးရန္ပို႔လိုက္ပါတယ္။ အေျဖ က တူပါတယ္ တဲ့။ Mark ကို Kaye အမႈအတြက္ တစ္သက္တစ္ကၽြန္း အမိန္႔ခ်လိုက္ပါတယ္။  Maryland ကအမႈအတြက္လည္း တစ္သက္တစ္ကၽြန္းထပ္က်ပါတယ္။

          Kaye အမႈျဖစ္စဥ္က Mark ဟာ Kaye တို႔ရပ္ကြက္မွာေနထိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအမႈမွာ DNA ေၾကာင့္ တရားခံအစစ္ကိုေဖၚျပနိုင္ၿပီး တရားခံမဟုတ္သူကိုလည္း မွားယြင္း အျပစ္ ေပး ျခင္းမွကယ္နိုင္ခဲ့ပါတယ္။ မ်က္ျမင္သက္ေသဆိုတာ မွားနိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ထိပ္လန္႔ ေၾကာက္လန္႔ ေနတဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ အမွတ္မွားနိုင္ပါတယ္။ Kaye က ကံေကာင္းလို႔ Doug O`Silver ကိုအျပစ္မရွိပဲ မွားၿပီး သတ္မိေတာ့ မလို႔ လို႔ေျပာပါတယ္။

အႏွစ္ ၂၀ ၾကာခဲ့ေပမဲ့လည္း

NT1  မွ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၃ ရက္ မွာတင္ဆက္ခဲ့တဲ့ impossibles  investigation series မွ ဇတ္လမ္းအားသင့္ေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ပါတယ္။

          ၂၀၀၉ က အေမရိကန္နိုင္ငံ Colorado မွာ အိမ္အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္သူ Allan ကို ၎ အိမ္ရွိ အလုပ္ခန္းထဲမွာေသဆံုးေနတာကို ၎၏မိန္းမျဖစ္သူ အျပင္က ျပန္အလာမွာေတြ႔လို႔ ပုလိပ္ ကို  အေၾကာင္း ၾကားပါတယ္။ Allan ရဲ့ေခါင္းေနာက္မွာ ေသနတ္ဒါဏ္ရာတစ္ခုရွိပါတယ္။ ၂၅ caliba ေသနတ္ က်ည္ဆံတစ္ခုလည္း Allan ရဲ့ေဘးမွာေတြ႔ပါတယ္။ အခန္းထဲမွာရွိတဲ့ စာပြဲ အံဆြဲေတြကို ေမႊဖြ ထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အံဆြဲထဲမွာထားတဲ့ လက္၀တ္လက္စား ေတြလည္း ေပ်ာက္ဆံုးေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အိမ္ရဲ့ က်န္တဲ့ပစၥည္းေတြကေတာ့ ေပ်ာက္ပ်က္ျခင္း၊ ေျခရာ လက္ရာ ပ်က္ျခင္းမရွိပါဘူး။ တံခါးနဲ႔ ျပဴတင္းေပါက္ ေတြ ဖ်က္စီးျခင္းမရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တံခါးဖ်က္၀င္ျခင္း၊ သူခိုး ခိုးျခင္း၊ ဓါးျပတိုက္ျခင္းမဟုတ္လို႔ ပုလိပ္က ယူဆပါတယ္။

          Allan မေသဆံုးခင္ ၆ ပတ္က Allan ကားထဲတြင္ရွိေနစဥ္၊ ကားေနာက္ပိုင္းမီးေလာင္ တာကို အခ်ိန္မွီေတြ႔ခဲ့လို႔ မီးေလာင္ၿပီး မေသခဲ့တာပါ။ မီးၿငွိမ္းၿပီး၊ကားကိုစစ္ေဆးတဲ့အခါ၊ ကားရဲ့ ဓါတ္ဆီတိုင္ထဲ့မွာ ေပါက္ကြဲတတ္ေသာ (explosive) ပစၥည္းမ်ားထဲ့ထားတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကား parking မွာ camera တပ္ထားတာမရွိတဲ့အတြက္ ဘယ္သူထဲ့ သြားတယ္ဆိုတာ မသိနိုင္ပါဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္က Allan အေနနဲ႔ ၎၏ဘဏ္မွ ဥကၠ႒နဲ႔ ဒုဥကၠ႒တို႔လို႔ထင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီဘဏ္မွ ဥကၠ႒နဲ႔ဒုဥကၠ႒တို႔ဟာ တရား     မ၀င္ေသာ ေငြေခ်းမႈမ်ား လုပ္ေနခဲ့တယ္လို႔ အစစ္ ခံ ခဲ့ ပါတယ္။

          Allan အေလာင္းကစေတြ႔သူမွာ Allan ၏မိန္းမ Mian ျဖစ္တဲ့အတြက္ လူသတ္တရားခံ ျဖစ္နိုင္လို႔ ၎၏ မ်က္ႏွာႏွင့္လက္မ်ားမွာ ယမ္းမႈံမ်ား ရွိမရွိကို စစ္ေဆးခဲ့ပါတယ္။ Mian ရဲ့မ်က္ႏွာႏွင့္ လက္မ်ား မွာ ယမ္းမႈံမ်ားမေတြ႔ပါဘူး။

          Mian နဲ႔ Allan တို႔ အကသင္တန္းမွာေတြ႔ၾကၿပီး၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္က လက္ထပ္ခဲ့ တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ဦးလံုးရဲ့ ဒုတိယအိမ္ေထာင္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ႏွစ္ဦးဟာ အလြန္ခ်စ္ ခင္ၾကၿပီး၊ အျမဲတတြဲတြဲရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ Allan ကားမီးေလာင္စဥ္က Mian က super-market  မွာ ေစ်း၀ယ္ေနစဥ္ Allan အျပင္ ကားထဲကေစာင့္ေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

Allan အေလာင္းမီးသဂ်ၤ ိဳ ၿပီးတဲ့ေန႔မွာ အိမ္ေပါက္၀မွာ Post Card တစ္ခုေတြ႔ပါတယ္။

Post Card မွာ ေနာက္တစ္ခါ နင့္အလွည့္လို႔ေရးထားပါတယ္။ Post Card မွာေရးထားတဲ့ စာ ေတြဟာ စာလံုးႀကီး (capital letters) ေတြနဲ႔ေရးထားတာမို႔ လက္ေရးကၽြမ္းက်င္သူအေနနဲ႔ ဘယ္သူေရးတယ္ ဆိုတာ စစ္ေဆးလို႔မရပါဘူး။ Post Card မွာ စာတိုက္တံဆိပ္မပါတာမို႔ လူ ကိုယ္တိုင္လာထားတာျဖစ္ပါတယ္။ Post Card မွာရွိပါတဲ့ bar code ကိုလည္းလွီးျဖတ္ထား တာမို႔ဘယ္က ၀ယ္တယ္ဆိုတာ မသိနိုင္ပါဘူး။ Post Card မွာ လက္ေဗြရာလည္းမရွိပါဘူး။ DNA စစ္ဖို႔ တံေထြးလည္းမရွိပါဘူး။ Post Card ပို႔တဲ့သူဟာ ေခတ္ေပၚစမ္းသပ္တဲ့နည္းေတြ ကိုကၽြမ္းက်င္ပံုရပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ကံေကာင္းစြာ အဲ့ဒီ Post Card မ်ိဳးကိုၿမိဳ႔လယ္က super-market တစ္ခုမွာ ပဲေရာင္းပါ တယ္။ ေနာက္ထပ္ကံေကာင္းတာက အဲ့ဒီ super-market မွာ camera တပ္ ထား ပါတယ္။ camera မွာအံ့ၾသစြာ Mian ကိုယ္တိုင္၀ယ္ခဲ့ တာျဖစ္ပါတယ္။ Mian ကိုစစ္ေဆး တဲ့ အခါ Allan ေသဆံုးမႈကို ဂရုစိုက္စစ္ေဆးမႈျပဳရန္ လုပ္ျခင္းျဖစ္ တယ္လို႔ေျပာ ပါတယ္။

          ပုလိပ္မ်ား Mian computer မွာစစ္ေဆးတဲ့အခါ Mian ဟာ internet မွာ Allan ေသာက္ေလ့ရွိ ေသာေဆးမ်ား (overdose ) မ်ားျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္ေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ား၊ ေဆး တစ္မ်ိဳးႏွင့္ တစ္မ်ိဳးအတူတူ ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္ေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ား၊ကိုအေသးစိတ္ရွာေဖြ ခဲ့တာေတြ႔ရပါတယ္။ Mian ဟာ Allan ေဆး overdose နဲ႔ ေသဆံုးေအာင္ၾကံစည္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါ တယ္။

          Allan ကားမီးေလာင္ပံုဟာ No country for old man ဇတ္လမ္းနဲ႔တူေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Mian အဲ့ဒီကားကို TV မွာၾကည့္ခဲ့သလားဆိုတာ စစ္ေဆးတဲ့အခါ Allan မေသဆံုး ခင္ ၄ ပတ္က ၾကည့္ခဲ့တယ္ ဆိုတာ TV မွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါတယ္။

          Mian ရဲ့အရင္အိမ္ေထာင္အေၾကာင္းေလ့လာတဲ့အခါမွာ ၎ရဲ့ ေယာက္်ားဟာ pistol 25 caliba ႏွင့္ပဲ ကုတင္ေပၚမွာ ကိုယ့္ကိုယ္သတ္ေသခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္က Mian လည္း အိမ္မွာရွိေန ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီအမႈမွာ Mian အိမ္သို႔ပထမဦးဆံုးေရာက္လာတဲ့ ပုလိပ္ဟာ Mian ရဲ့ ေမာင္၀မ္းကြဲျဖစ္ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ သတ္ေသမႈအျဖစ္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ Mian ရဲ့ ေယာက္်ားဟာ ဘယ္ေက်ာ္ ျဖစ္ေပမဲ့၊ ညာလက္နဲ႔ ေသနတ္ျပစ္ခဲ့တယ္လို႔ မွတ္တမ္းမွာ ေရး ထားတာေတြ႔ရ ပါတယ္။

        Allan မေသခင္က Mian ကို ခ်က္လက္မွတ္ေတြနဲ႔ပိုက္ဆံေပးခဲ့တာ စုစုေပါင္း ေလး ေသာင္းရွိပါ တယ္။ ခ်က္လက္မွတ္ေတြက Allan ရဲ့လက္မွတ္ေတြကိုစစ္ေဆးတဲ့အခါလက္မွတ္ အတုေတြျဖစ္ေန ပါ တယ္။ Allan ေသဆံုးရင္ Mian အသက္အာမခံ တစ္သန္း ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

အထက္ပါစစ္ေဆးေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ Mian ကိုယ္တိုင္ Allan ကိုသတ္ခဲ့တာျဖစ္ ေၾကာင္းညႊန္ျပ ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသခ်ာတဲ့ တိုက္ရိုက္သက္ေသခံ (Direct evidence) မရွိပဲ သြယ္၀ိုက္သက္ေသ (Indirect evidence) ေတြသာျဖစ္ေနပါတယ္။ Allan ကိုသတ္ခဲ့တဲ့ လူသတ္လက္နက္ကိုလည္း ရွာမေတြ႔ပါ ဘူး။ Direct evidence မရွိပဲ တရားဆြဲဆိုလို႔မရပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ စံုေထာက္ေတြ ထပ္သိရတဲ့အခ်က္က Allan တို႔မွာမိသားစုပိုင္ 25 caliba ေသနတ္ တစ္လက္  ရွိတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီေသနတ္ကေသးငယ္ၿပီးလက္ကိုင္အျဖဳေရာင္ ရွိၿပီး Allan ရဲ့ အလုပ္စာပြဲအံဆြဲမွာထားေလ့ရွိပါတယ္။ ယခုအဲ့ဒီေသနတ္ကိုရွာမေတြ႔ပါဘူး။

ဒီေသနတ္က ရာဇ၀င္နဲ႔ပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္ ၂၀ (၁၉၈၉) ခုႏွစ္က Allan ရဲ့ အေဖနဲ႔ေမတို႔စကား

မ်ားရန္ျဖစ္ၾကၿပီး Allan အေဖက အေမကိုေသနတ္နဲ႔ျပစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ဘယ္သူမွ မထိပဲ၊

ေသနတ္က်ည္ဆံ ျခံထဲက်သြားတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ပုလိပ္ေတြလည္း အႏွစ္ ၂၀ က ေသနတ္ က်ည္ဆံကို ရွာေတြ႔လိုေတြ႔ျငား Allan မိဘအိမ္က ျမက္ခင္းမွာ သံဓါတ္ဖမ္းေသာကိရိယာ  (metal detector) ႏွင့္ရွာေဖြထဲ့အခါ။ ကံေကာင္းစြာ အႏွစ္ ၂၀ က က်ည္ဆံကိုရွာ ေတြ႔ခဲ့ၾက ပါတယ္။

          ဒီက်ည္ဆံနဲ႔ Allan အသတ္ခံရတဲ့ က်ည္ဆံတို႔ တူမတူတိုက္ၾကည့္ဖို႔ ကၽြမ္းက်င္သူထံ ပို႔လိုက္ပါ တယ္။ ေသနတ္တစ္လက္ထဲက ထြက္လာတဲ့က်ည္ဆံေတြမွာ တူညီေသာအဆင္း အရာေတြရွိပါ တယ္။ အဲ့ဒီအဆင္းေတြ တူရင္ ေသနတ္တစ္ခုထဲကထြက္တာပါ။ အႏွစ္၂၀ က မိုးထဲေလထဲ၊ေျမထဲမွာျမဳပ္ေနတာမို႔ သံေျခးေတြတက္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ည္ဆံမွာရွိတဲ့ အဆင္းအေၾကာင္းေတြကေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕တစ္၀က္ က်န္ေနပါေသးတယ္။ အဲ့ဒီအဆင္းေတြ နဲ႔ Allan အသတ္ခံရတဲ့ က်ည္ဆံရဲ့အဆင္းေတြတိုက္ၾကည့္တဲ့အခါ တစ္ထပ္တည္းျဖစ္ ေနပါ တယ္။ ဒီေတြ႔ရွိခ်က္က ခိုင္လံုတဲ့ သက္ေသခံျဖစ္တဲ့အတြက္ Mian ကို Allan အား ႀကိဳတင္ၾကံစည္သတ္မႈျဖင့္ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းျပစ္ဒါဏ္ခ်မွတ္လိုက္ပါတယ္။ အမ်ားဆံုးျပစ္ဒါဏ္ခံရၿပီ

ျဖစ္တာေၾကာင့္ Mian ကို အရင္ေယာက္်ားသတ္မႈအတြက္ ထပ္မံစစ္ေဆးျခင္းမျပဳေတာ့ပါဘူး။