ထန္းတက္လက္မွတ္ရျခင္း

Nephron microdissection ကံေကာင္းစြာေအာင္ျမင္သြားျပီး ေျမြေဟာက္အဆိပ္နဲ႕ပတ္သက္တဲ့သုေတသနေတြဆက္လက္ျပဳလုပ္ေနစဥ္ DG ကေခၚေျပာပါတယ္။ မင္းကို America CDC ကို ၆လ ပို႕လိုက္ရင္ပ်ံသြားမယ္တဲ့။ ဒါေပမဲ့ CDC ကမင္းတစ္ေယာက္ဘဲ training ေပးမယ္။ JICA ကေတာ့ DMR တစ္ခုလံုး  training ေပးမယ္ဆိုေတာ့ မင္းဂ်ပန္သြားလိုက္ ။ ဂ်ပန္  training ကတစ္ႏွစ္ဆိုဘာမွ တတ္မလားဘူး။ ဒီေတာ့မင္း ၂ ႏွစ္သြားတဲ့။ ဘာ  training လဲဆိုေတာ့ electron microscopy နဲ႕ မေႏၱေလးမွာ epidemic ျဖစ္ခဲ့တဲ့ fecal orally transmitted nonA-nonB hepatitis (now known as Hepatitis E) ကို ေလ့လာ (research) ရမွာတဲ့။

Nephron microdissection တံုးက ပင္အပ္အရွည္ ၂ ေခ်ာင္းနဲ႕အႏုၾကည့္မွန္ဘီးလူး (light microscope low magnification) ၅ဆ ၁၀ဆခ်ဲ႕ၾကည့္ခဲ့တာ။ light microscope ကအမ်ားဆံုး အဆ တစ္ေထာင္ဘဲခ်ဲ႕နိုင္တယ္။ electron microscope က အဆ တစ္သိန္းကေန ယခုေခတ္ computerized electron microscope ေတြက 50 millions သိန္း၅၀ အထိခ်ဲ႕နိုင္တယ္။ အဲ့ဒီလိုခ်ဲ႕နိုင္ဖို႕အတြက္ အမ်ားၾကီးျပင္စဥ္ရတယ္။ အသားစေတြမပုတ္ေအာင္ေဆးရည္ဆိမ္တာကအစ အလြန္လက္၀င္တယ္။ အသားစေတြ လူေတြ တိရိစၳာန္ေတြကိုယ္ထဲကထုပ္ျပီးျပီးခ်င္းေဆးရည္ထဲေရာက္ဖို႕လိုတယ္။ အသားစေတြ ပ်က္ဆီးမွဳ႕ေႏွးေအာင္ 4C (ေရခဲ) မွာထားရတယ္။

electron microscope မွာ electron beam ကို light source အျဖစ္သံုးလို႕ electron microscope လို႕ေခၚတာ။ electron microscope ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ transmission နဲ႕scanning အတိုေကာက္အေနနဲ႕ TEM and SEM လို႕ေခၚတယ္။ TEM ကအသားစကိုေဖါက္သြားလို႕ ဆဲေတြထဲက အဂၤါ (intra cellular organelles) ေတြကိုၾကည့္ရတဲ့ ေရာဂါရွာေဖြေရးမွာအသံုး၀င္တယ္။ SEM ကေတာ့ ဆဲေတြရဲ့အျပင္မ်က္ႏွာၾကည့္တာမို႕ virus ပိုးလိုမ်ိဳး အသစ္ေရာဂါပိုးရဲ့ပံုပန္းသ႑န္းၾကည့္ဖို႕အတြက္အသံုး၀င္တယ္။ ( အငယ္ဆံုး ပိုး (smallest bateria = 400 nm), virus = 20- 400 nm,  subcellular organelles like ribosome = 25nm, mitochrondria = 30 nm, DNA = 4 nm, amino acid = 0.8 nm. hydrogen atom = 0.1 nm)

 Electron beam ကို electron gun ေခၚတဲ့ tungsten filament cathode ကေနထြက္ေစတယ္။ anode မွာ (40 - 400 keV ) ထားျပီး electron beam ကို electrostatic and electromagnetic lenses ေတြနဲ႕ အသားစဆီ focus လုပ္တယ္။ အသားစကိုေဖါက္ထြက္လာတဲ့ electron beam ကို ဓါတ္ပံုဖလင္းျပားေပၚက်ေစျပီး။ ဓါတ္ပံု မ်ားကိုေလ့လာရပါတယ္။

Electron beam ကေဖါက္ထြက္နိုင္မွဳ႕ penetration power နည္းတာမို႕အသားစေတြကို အလြန္ပါးေအာင္ျမတ္ရပါတယ္ ( 70- 100 nm, 1nm = 1/1,000 micron meter)။ အသားစေတြပါးပါးျဖတ္နိုင္ေအာင္ေဆးရည္ဆိမ္ျပီးရင္ Resin ထဲ ထဲ့ရပါတယ္။ light microscope (LM) မွာေတာ့ ဖေရာင္းထဲ ထဲ့ပါတယ္။ (ဆဲထဲမွာရွိတဲ့ ေရကိုထုပ္ျပီး Resin သို႕မဟုတ္ ဖေရာင္းနဲ႕တစ္ေျဖးေျဖးခ်င္းေျပာင္းရတာပါ)။ Resin ထဲေရာက္ေနတဲ့ ဆဲကို ဓါးထက္ထက္နဲ႕ျဖတ္ရပါတယ္။ ရိုးရိုး metal နဲ႕လုပ္တဲ့ ဓါးေတြကဖေရာင္းသားကိုပဲျဖတ္နိုင္ပါတယ္။ Resin ကိုျဖတ္ဖို႕ စိန္ဓါးလိုပါတယ္။ စိန္ဓါးကအလြန္ေစ်းၾကီးပါတယ္။ SEM အေသးတစ္လံုးနည္းပါးရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ SEM စသင္ကာစ ေက်ာင္းသားေတြ၊ သိပ္အေရးမၾကီးတဲ့အသားစေတြ၊ ဆင္းရဲတဲ့တိုင္းျပည္ေတြမွာဒိန္ဓါးအစား ေလာေလာလတ္လတ္ခ်ိဳးထားတဲ့ ဖန္စနဲ႔လုပ္တဲ့ဓါးနဲ႔အရင္ျဖတ္ရပါတယ္။ 70- 100 nm အထူရွိမရွိကိုမ်က္ေစ့နဲ႕မမွန္းနိုင္တာေၾကာင့္ ေရထဲမွာရွိတဲ့ အသားစရဲ့ reflection index color နဲ႕ခန္႕မွန္းနိုင္ေအာင္း ဓါးမွာေရထဲ့ဖို႕ ေလွ (boat) လုပ္ရပါတယ္။ ဓါးႏွခန္းမွာ ေရမယိုတဲ့ tape ပတ္ျပီး ဖေရာင္းနဲ႕ေရလံုေအာင္လုပ္ရပါတယ္။ ဓါးကျဖတ္ခ်လိုက္တဲ့ thin sections ေတြ ေလွထဲကေရေပၚေရာက္ရင္ အေရာင္ သံုးမ်ိဳးေတြ႕ရပါတယ္။ မီးခိုးေရာင္ဆို  < 100 nm, ေရႊေရာင္ဆိုရင္ 80-90 nm, ေငြေရာင္ဆိုရင္ 70-80 nm. ေငြေရာင္ sections ေတြကိုေရထဲကေန SEM sample grip ေပၚဆယ္တင္ျပီး၊ electron beam မေဖါက္နိုင္တဲ့ carbon coating လုပ္ရပါတယ္။ thin sections ျဖတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အသက္ျပင္းျပင္းရွဴလို႕မရသလို radio လဲဖြင့္ထားလို႔မရပါဘူး။ radio လွိဳင္းေတြေၾကာင့္ ခက္ခက္ခဲခဲျဖတ္ထားတဲ့sections ေတြလြင့္ျပီးေလွနံေဘးကိုကပ္သြားရင္ ဆယ္လို႕မရသလို sections ေတြလိမ္သြားရင္ၾကည့္လို႕မ၇ေတာ့ပါဘူး။

Electron beam ေတြကအပူအားျပင္းတာ အျပင္ အသားစေတြကလဲ အလြန္ပါးတာေၾကာင့္ အသားစေတြတစ္ခါၾကည့္ျပီးရင္ ေပါက္ကုန္လို႔ ထပ္ၾကည့္လို႕မရပါဘူး ဒါေၾကာင့္ ပထမတစ္ခါထဲက ဓါတ္ပံုေတြရိုက္ျပီး၊ ဓါတ္ပံုကိုေလ့လာရပါတယ္။

Electron microscope မွာ electron beam ေတြ electromagnetic lenses ေတြသံုးတာေၾကာင့္ electron tube ၾကီးကို vacume ျဖစ္ေအာင္လုပ္ရတာေၾကာင့္ စက္ဖြင့္ရင္  vacum ေတြစုတ္တဲ့ အသံက hellicopter ေမာင္းေနရသလိုပါပဲ။

 ဓါတ္ပံုရိုက္၊ဓါတ္ပံုေဆးရတာမို႕ အေမွာင္ခန္းထဲမွာအလုပ္လုပ္ရပါတယ္။ sections ေတြျဖတ္တဲ့အခ်ိန္မွာလဲ အသက္ေတာင္ျပင္းျပင္းရူမရလို႔ အလြန္လဲတိတ္ဆိတ္ရပါတယ္။ ဖံုမွဳန္႕ေတြ sections မွာကပ္သြားရင္
ဆဲကိုဖံုးသြားနိုင္တာေၾကာင့္ ဖံုလံုရပါတယ္။ လူ၀င္လူထြက္နည္းရပါတယ္။

Reference.
1. Soe Soe et al  :  Liver : 1989 , vol 9, 135-145. Enterically transmitted non A-non B hepatitis in cynomolgus monkeys ; morphology and probable mechanism of hepatocellular necrosis.
2. Soe Soe et al  : Southeast Asian J Trop Med Pub Hth : 1993 : vol 24, 477-79. Comparative study between molecular hybridization and electron microscopy for the detection of Hepatitis E virus.