ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ့ေသြးစီးေၾကာင္း (Blood stream)/

က်ေနာ့္အေၾကာင္းေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ေျပာရပါမယ္။ က်ေနာ္က ဆက္သြယ္ေရး စစ္စတမ္ (communication system) ပါ။ က်ေနာ္က ကီလိုမီတာ တစ္သိန္းေက်ာ္ (၁၁၂၀၀၀) ရွည္ပါ တယ္။ ကမၻာ့ေလေၾကာင္းလမ္းထက္ပိုပါတယ္။

        က်ေနာ္က ပစၥည္းပို႔တဲ့ ခ်ာတိတ္ျဖစ္တဲ့အျပင္ အမႈိက္သိမ္းတဲ့ အလုပ္လည္း လုပ္ပါ တယ္။ က်ေနာ့္ မွာ ေဖာက္သည္ ကုေဋ ၆သိန္း ရွိပါတယ္။ ကမၻာ့လူဦးေရထက္ အဆေပါင္း ေသာင္းခုႏွစ္ေထာင္ (၁၇၀၀၀) ပိုမ်ားပါတယ္။ က်ေနာ့္ ေဖာက္သည္ေတြက ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ့ ဆဲလ္ေတြပါ။ က်ေနာ္က သူတို႔ရဲ့ အညစ္အေၾကးေတြကိုသိမ္းေပးၿပီး သူတို႔ အသက္ရွင္သန္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အစားအစာေတြ ေ၀ငွ ေပးပါတယ္။ က်ေနာ္က ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ့ ေသြးေၾကာေတြ ထဲ မွာစီးဆင္းေနတဲ့ ေသြးစီးေၾကာင္း (bloodstream) ပါ။

ဦးေမာင္ေမာင္က က်ေနာ့္ကို ေျခာက္ကပ္ကပ္ ေႏွးေကြးေလးကန္စြာ စီးေနတယ္ လို႔ ထင္တယ္။ က်ေနာ့္ထဲမွာ တစ္ခ်ိန္လံုး ထိန္းမနိုင္သိမ္းမရေအာင္ သဲသဲမဲမဲ လႈပ္ရွားမႈေတြျဖစ္ ေနတယ္ဆိုတာ သူ ဘယ္လိုမွ ထင္မိမွာမဟုတ္ဘူး။ သူ မ်က္ေတာင္တစ္ခ်က္ ခတ္လိုက္တဲ့ တစ္စကၠန္႔အခ်ိန္ေလာက္ အတြင္းမွာက်ေနာ့္ရဲ့ တစ္မီလီယံခြဲ ရွိတဲ့ ေသြးဥနီေတြ ဟာသူတို႔ရဲ့ ရက္ေပါင္း ၁၂၀ သက္တမ္း ေရာက္ၿပီးမို႔ ေသဆံုးေနၾကတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္အတြင္းမွာပဲ သူ႔ရဲ့ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီေတြ အထူးသျဖင့္ နံရိုး၊ ေၾကာရိုး၊ ေခါင္းရိုးမွာရွိတဲ့ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီေတြက ေသ သြားတဲ့ေသြးဥနီေတြကို အစားထိုးဖို႔ တူညီတဲ့ တစ္မီလီယံခြဲရွိတဲ့ ေသြးဥနီေတြကို ထုတ္လုပ္ ေနတယ္။ ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ့ ဘ၀တစ္သက္တာမွာ တစ္တန္ အေလးခ်ိန္ရွိတဲ့ ေသြးနီဥေတြ ထုတ္တယ္။ ေသြးဥနီေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ တိုေတာင္းတဲ့ သက္တမ္းအတြင္းမွာ ႏွလံုးကို အေခါက္ ေပါင္း ခုႏွစ္ေသာင္းငါးေထာင္ (၇၅၀၀၀) ျဖတ္ၿပီးသြားၾကတယ္။

က်ေနာ္ဘယ္လို ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ့ကိုယ္ခႏၶာထဲမွာေလွ်ာက္သြားေနသလဲ။ သူ႔ရဲ့ႏွလံုးက က်ေနာ့္ရဲ့ အဓိက (pump) မႈတ္စက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ႏွလံုးဟာသိပ္အားေကာင္းတဲ့မႈတ္စက္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏွလံုးက ေသြးေတြကို ေသြးေၾကာႀကီးေတြအထိပဲ ေရာက္ေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာႀကီးေတြရဲ့လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္သာ က်ေနာ္ ကိုယ္ခႏၶာရဲ့အစြန္အဖ်ားပိုင္းျဖစ္တဲ့ေျခေတြ  လက္ေတြ အထိေရာက္ နိုင္တာပါ။ ေသြးေၾကာႀကီးေတြက ႏွလံုးခုန္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေရာက္လာတဲ့ ေသြးေတြေၾကာင့္ေဖါင္းလာၿပီး၊ ႏွလံုးမခုန္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ေသြးေၾကာႀကီးေတြ ႀကံဳ႕ျခင္းျဖင့္ ေသြးေတြ ဆက္လက္စီးဆင္းေစပါတယ္။ က်ေနာ္ရဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာေတြဆီေရာက္တဲ့အခါမွာ ေတာ့ ႏွလံုးကမႈတ္ထုတ္လိုက္တဲ့အား (force) လံုး၀ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒီအတိုင္းဆို ေသြးေတြ ႏွလံုးကို မျပန္နိုင္ပါဘူး။ ေျခဖ်ား လက္ဖ်ားက ေသြးေတြအားလံုးႏွလံုးကိုျပန္ေရာက္ေအာင္ က်ေနာ့္ အျပင္မွာရွိ တဲ့ၾကြက္သားေတြကလုပ္ေပးပါတယ္။

ဦးေမာင္ေမာင္ေျခေထာက္လႈပ္တာနဲ႔ ေျခေထာက္မွာရွိတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာထဲက ေသြး ေတြကို ႏွလံုးဘက္ကိုပို႔ေပးတယ္။ ေသြးေတြေနာက္ျပန္မက်ေအာင္ ေသြးျပန္ေၾကာ ထဲမွာရွိတဲ့ ဆင္နားရြက္လို အဖတ္ကေလးေတြ (valve) ကကာကြယ္ေပးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လမ္းေလွ်ာက္ ျခင္းဟာ ေသြးအသြားအလာ ေကာင္းေအာင္လုပ္တဲ့ အေကာင္းဆံုးေသာေလ့က်င့္ခန္း ျဖစ္ပါ တယ္။ valve ေတြ မလံု ရင္ေတာ့ ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ေသြးေတြနဲ႔ေဖါင္းလာၿပီး ေသြးေတြ ေသြးျပန္ေၾကာထဲမွာ ခဲသြားနိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒါ ကို (varicose vein) လို႔ေခၚတယ္။ အျမဲဒုကၡ ေပးတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးပါပဲ။

က်ေနာ့္ထဲမွာစီးဆင္းေနတဲ့အရည္ထဲမွာ ေသြးဥနီေတြအမ်ားဆံုးပါတယ္။ ေသြးဥျဖဴ၊ ေသြးဥမႊားေတြနဲ႔ အရည္ထဲမွာေပ်ာ္၀င္ေနတဲ့ အဆီ၊သၾကား၊ဆား၊အင္ဇိုင္းေတြလည္းပါတယ္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္မွန္ေနဖို႔အတြက္က်ေနာ္ရဲ့ေသြးရည္ဟာ အျပစ္အၾကဲ အေနေတာ္ ရွိေနဖို႔ လို တယ္။ အႏၱရာယ္ကင္းေအာင္လို႔ က်ေနာ္ ဦးေမာင္ေမာင္ ေသာက္သမွ်ေရေတြကို စုပ္ယူတယ္။ ပိုတဲ့ေရကိုသာ ဆီးအေနနဲ႔၊ ေခၽြးအေနနဲ႔ေရာ၊ ရႈထုတ္တဲ့ေလထဲကေနပါ ထုတ္ျပစ္တယ္။ ေရငတ္တဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ က်ေနာ္ ေရေတြကို တစ္စက္မက်န္ အကုန္သိမ္းထားတဲ့အျပင္ အကူ အညီ ေပးဖို႔လဲ ေအာ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျပင္းအထန္ ဒါဏ္ရာရတဲ့သူေတြ ေရေပးဖို႔ အၿမဲ ေတာင္းဆိုၾကတာေပါ့။

လူတိုင္းနီးပါး က်ေနာ့္ရဲ့ အေျခခံ ေသြးအမ်ိဳးအစားေတြျဖစ္တဲ့ A,B, AB, O ေတြကို သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့က်ေနာ့္မွာ အျခားေသြးအမ်ိဳးအစားေတြျဖစ္တဲ့ M, N, P, Rh စတာေတြ လည္းရွိပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ေသြးအမ်ိဳးအစားေတြလည္း အခ်ိန္နဲ႔အမွ် ထပ္ေတြ႔ေနတာမို႔ တစ္ေန႔မွာ ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ့  ေသြးအမ်ိဳးအစားအျပည့္အစံုဟာ သူ႔ရဲ့လက္ေဗြရာလိုပဲ သူ႔ရဲ့ ထူးျခားတဲ့ အျခားသူမ်ားနဲ႔လံုး၀ မဆိုင္တဲ့ အခ်က္ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။

ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔အစာေတြကိုဆဲလ္ေတြဆီ ေ၀ေပးဖို႔အတြက္က်ေနာ္ ၿမိဳ႔ေရေပးတဲ့ စနစ္ မ်ိဳးကို အသံုးျပဳပါတယ္။ ႏွလံုးကေသြးေတြကို တစ္ေျဖးေျဖးေသးသြားတဲ့ ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ ထဲကိုတြန္းထုတ္လိုက္တယ္။ ေနာက္ဆံုး ပင့္ကူအိမ္လိုေသးမွ်င္တဲ့ ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြဆီ ေရာက္သြားတယ္။ အဲ့ဒီေသြးေၾကာမွ်င္ေတြဟာအလြန္ေသးငယ္တာေၾကာင့္ အဲ့ဒီေနရာေရာက္ ရင္ ေသြးဥနီေတြ တစ္လံုးခ်င္းတန္းဆီသြားၿပီး၊ ပစၥည္းေတြ တင္၊ ခ်တဲ့ အလုပ္ လုပ္ၾကတယ္။ ဆဲလ္ေတြလိုတဲ့ အစာေတြခ်ေပးၿပီး သူတို႔မလိုတဲ့ အမႈိက္ေတြကို တင္ၾကတယ္။ ဆဲလ္ေတြရဲ့ လိုအပ္တဲ့ပစၥည္းစာရင္း (shopping list) ကတစ္ခုနဲ႔တစ္ မတူၾကဘူး။ ဆဲလ္တိုင္း ေအာက္ ဆီဂ်င္လိုေပမဲ့ တစ္ခ်ိဳ႕ဆဲလ္ေတြက ကိုေဘာ့ (Cobalt ) နည္းနည္းသာလိုၿပီး တစ္ခ်ိဳ႔က်ေတာ့ သတၳဳဓါတ္ေတြ၊ ဗီတာမင္၊ သၾကား၊ေဟာ္မုန္း၊အဆီ၊အမိုင္နိုအက္စစ္ေတြအမ်ားႀကီးလိုတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ေရ ေလာက္ပဲလိုတယ္။

ဦးေမာင္ေမာင္ က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တဲ့အခါ သူ႔ဆဲလ္ေတြ အကုန္လံုး အစာ အမ်ားႀကီး လိုတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ သူ႔အေရျပားနီလာတာဟာ သူ႔ရဲ့ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြ အစြမ္း ကုန္ အလုပ္လုပ္ေနလို႔ ျဖစ္တယ္။ သူအိပ္တဲ့အခါ သူ႔ဆဲလ္ေတြရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အနိမ့္ဆံုး ကိုေရာက္သြားတယ္။ ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြရဲ့ ၉၀% လည္းပိတ္သြားတယ္။

ဦးေမာင္ေမာင္က သူ႔အဆုတ္နဲ႔အသက္ရႈတယ္၊ သူ႔ပါးစပ္နဲ႔အစာစားတယ္၊ သူ႔အူလမ္း ေၾကာင္းကအစာေတြစုပ္တယ္လို႔ထင္တယ္။ တကယ္ကအဲ့ဒီအလုပ္ေတြအားလံုး သူ႔ေသြးေၾကာ မွ်င္ေတြကလုပ္တာ။ ဒါေၾကာင့္သူ႔မိသားစုဆရာ၀န္က မ်က္စိအတြင္းၾကည့္ကရိယာ ( ophthalmoscope) နဲ႔သူ႔မ်က္စိအတြင္းပိုင္းမွာရွိတဲ့ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြကိုၾကည့္တာ။ အဲ့ဒီ တစ္ ေနရာပဲကိုယ္ခႏၶာရဲ့ ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြကိုျမင္နိုင္တယ္။ ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြပိတ္ေန၊ ေဖါင္း ေနရင္ သူဒုကၡေရာက္ေနၿပီ။ သူ ဒုကၡမေရာက္ေအာင္က်ေနာ္အျမဲ သတိေပးေနတယ္။

က်ေနာ့္ေသြးေတြ ေသနတ္ဒါဏ္ရာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဓါးဒါဏ္ရာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ထြက္ ကုန္ရင္ ခ်က္ခ်င္း ေသြးဥမႊားေတြကို ဒါဏ္ရာဆီပို႔လိုက္တယ္။ ေသြးဥမႊားေတြက ေသြးေပါက္ကို ေခတၱပိတ္ လိုက္ တယ္။ ေနာက္ က်ေနာ့္ရဲ့ ခုခံကာကြယ္ေရးတပ္ေတြကိုအသံုးခ်တယ္။ ဖင္ဘရင္ (Fibrin) ေခၚတဲ့ပစၥည္းနဲ႔ ဒါဏ္ရာကို အၿပီးပိတ္ျပစ္တယ္။ က်ေနာ့္ဆီမွာ Fibrin ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့သူ ေကာင္းေကာင္းအလုပ္မလုပ္ပဲ ေသြးေၾကာမွန္သမွ်မွာလိုက္ပိတ္ရင္ေတာ့ တကဲ့ အႏၱရာယ္ပဲ။ ဦးေမာင္ေမာင္ ခ်က္ခ်င္းေသနိုင္တယ္။

          က်ေနာ့္ ပိုက္လိုင္းထဲမွာ အေပါက္ျဖစ္သြားရင္ ပိုးမႊားေတြ၀င္လာၿပီး ေနာက္ထပ္ အႏၱရာယ္ တစ္မ်ိဳး ထပ္ျဖစ္နိုင္ တယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ့္မွာ အဲ့ဒီပိုးေတြကို သတ္နိုင္တဲ့လက္နက္ေတြ ျဖစ္တဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီ (antibodies) ေတြရွိပါတယ္။ က်ေနာ့္မွာ အန္တီေဘာ္ဒီေတြ တစ္သန္းရွိတဲ့ စစ္တပ္ရွိတယ္။ သူတို႔ထဲမွာ ရာဇ၀တ္မႈကိုလိုက္ၿပီး အထူးကၽြမ္းက်င္တဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြလို လုပ္ေဆာင္နိုင္တဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီ ေတြလည္း ရွိတယ္။ အန္တီေဘာ္ဒီေတြရဲ့ ထူးျခားခ်က္က သူတို႔ရဲ့မွတ္ဉာဏ္ပဲ။ ဦးေမာင္ေမာင္ ငယ္ငယ္က (၄၁ ႏွစ္ေလာက္) က ပါးခ်ိတ္ ေရာင္ ဖူးတာ သူမမွတ္မိေပမဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီေတြကေတာ့ ေကာင္းေကာင္း မွတ္မိတယ္။ တကယ္လို႔ ပါးခ်ိတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္ပိုးေတြ (virus) ၀င္လာရင္ အန္တီေဘာ္ဒီ ေတြက (terrier) ေခြးမ်ိဳးေတြ ၾကြက္ေနာက္လိုက္သလိုပဲ ပါးခ်ိတ္ေရာင္ဗိုင္းရပ္ပိုးေနာက္လိုက္တိုက္တာပဲ။ ဦးေမာင္ေမာင္အေနနဲ႔ ဒီတိုက္ပြဲကိုသိမွာမဟုတ္ဘူး။ တိုက္ပြဲၿပီးသြားတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္ပိုးေရာ၊ အန္တီေဘာ္ဒီ ကိုေရာ ေသြးဥျဖဴေတြကစားျပစ္လိုက္တယ္။ က်ေနာ္က သန္႔သန္႔ျပန္႔ျပန္႔ေန တတ္တဲ့သူပါ။ က်ေနာ့္ဆီမွာ ညစ္ပတ္တာေတြ၊ရႈပ္ေပြတာေတြကို မႀကိဳက္ဘူးေလ။

          က်ေနာ့္ေသြးေၾကာေတြကလည္း ထံုဓါတ္ေတြေၾကာင့္ ေျမပိုက္ေတြလိုမာလာနိုင္တယ္။ အဆီေတြ လည္း ေသြးေၾကာေတြထဲမွာစုပံုၿပီ ေသြးပိုက္လိုင္းကို က်ဥ္းေစ၊ပိတ္ေစနိုင္တယ္။ ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ ပိတ္ရင္ေတာ့ ေျခေခ်ာင္းေတြပုပ္တာကစၿပီး၊ ဥေဏွာက္ေသြးေၾကာျပတ္ လို႔ ကိုယ္လက္ေသသြားတာ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာျပတ္ၿပီး ေသဆံုးသည္အထိျဖစ္နိုင္တယ္။

          က်ေနာ့္ရဲ့သၾကားဓါတ္ေတြ မ်ားလာရင္လည္း ဦးေမာင္ေမာင္ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္နိုင္တယ္။ သၾကား ဓါတ္နည္းသြားျပန္ေတာ့လည္း ဦးေမာင္ေမာင္ရင္တုန္တာ၊ ေခၽြးျပန္တာ၊ေခါင္းမူးတာ၊ အသားအေရ ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ ျဖစ္လာနိုင္ပါတယ္။

က်ေနာ့္ရဲ့ေသြးဥနီေတြနည္းသြားရင္ ေသြးအားနည္းေရာဂါျဖစ္တယ္။ က်ေနာ္ရဲ့ ေသြးဥျဖဴေတြဟာ agranulocytosis ေခၚတဲ့ေရာဂါမွာ ရုတ္တရက္ႀကီးနည္းသြားနိုင္တယ္။  ေသြးဥျဖဴေတြဟာ ေသြးကင္ဆာ မွာ အလြန္မ်ားလာနိုင္ေသးတယ္။ ေသြးခဲတဲ့ စနစ္ေတြ ေဖါက္ျပန္ရင္လည္း hemophilia ေခၚတဲ့ ေသြးထြက္တဲ့ေရာဂါျဖစ္တယ္။

ဦးေမာင္ေမာင္အေနနဲ႔ က်ေနာ္သက္သာေအာင္ဘာလုပ္ေပးနိုင္ပါသလဲ။ အမ်ားႀကီး လုပ္နိုင္ပါ တယ္။ သူ႔အေနနဲ႔ ေသြးေပါင္ခ်ိန္မွန္မွန္တိုင္းရမယ္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္ေနရင္ က်ေနာ္ျပႆနာတက္ၿပီ။ ေဆးေသာက္ၿပီး ဒီျပႆနာကိုရွင္းနိုင္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို အႏၱရာယ္ကင္းမဲ့ လဲဗဲ (level) အထိ ေရာက္ေအာင္ သူလုပ္ထားနိုင္ပါတယ္။

ေလ့က်င့္ခန္းကေတာ့ ေသြးေတြ မွန္မွန္လွည့္ပတ္ဖို႔လိုအပ္တယ္။ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ဖို႔ လည္း အေရးႀကီးတယ္။ အဆီေတြအစားမ်ားရင္ အသက္တိုနိုင္တယ္။ အတိုခ်ဳပ္ ေျပာရရင္ က်ေနာ့္ ကို အျခားအဂၤါေတြ ထက္ပိုၿပီးဂရုစိုက္သင့္တယ္။ ဒါေပမဲ့သူ ဂရုစိုက္ရက်ိဳး နပ္မွာပါ။

I am Joe`s body ကိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ဘာသာျပန္ပါသည္။