အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ ။

 

 

 

 

 

 

                                                 ေရမွာေပ်ာ္လြယ္ေသာ Asprin

 

အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္ေဆးေသာက္သင့္သလဲ ။ အက္စပရင္ (asprin) လား ပါရာစက္တေမာ (paracetamol) လား။

Paracetamol ကအဖ်ားက်ေစနိုင္ၿပီး အနာသက္သာေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ ေပ်ာက္ေဆး၊ အေအးမိႏွာစီး ေပ်ာက္ေဆးနဲ႔ တုတ္ေကြးေပ်ာက္ေဆးေတြမွာ ထဲ့သြင္းၾကပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဆးေသာက္ၿပီး ၁၁ မိနစ္ခန္႔မွာ အနာ သက္သာ ေစၿပီး ေဆးအရွိန္ ၁-၄ နာရီ ခန္႔တာရွည္ပါတယ္။ လူႀကီးတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ၎ကို တစ္ခါေသာက္ 1,000 mg  တစ္ေန႔ 4,000 mg အထိေသာက္ပါက အႏၱရာယ္မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေသာက္တာမ်ားရင္ အသဲ ခ်က္ခ်င္း ထိခိိုက္ၿပီး (acute liver failure) ေသဆံုးတဲ့ အထိျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕သူမ်ားမွာ အထူးသျဖင့္ အရက္ဆြဲေနသူမ်ားမွာ အထက္ပါ ပမာဏျဖင့္ပင္ ေသဆံုးနိုင္ပါတယ္။ အေမရိကန္နိုင္ငံ၊ အဂၤလန္နိုင္ငံ၊ ၾသစေတးလီးယား၊ နယူးဇီးလန္စတဲ့ အေနာက္နိုင္ငံေတြမွာ Paracetamol ေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းအသဲပ်က္စီးျခင္း ေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးသူဦးေရးအမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ မွာ U.S. Food and Drug Administration (FDA)  ကေဆးလံုးတစ္လံုးမွာ 1,000 mg   အစား 325 mg  သာ ထဲ့ရန္။ Paracetamol နဲ႔ ဘိန္းေဆး (narcotic analgesics) မ်ားေရာေသာေဆးမ်ားမျပဳလုပ္ရန္နဲ႔ အသဲ အႏၱရာယ္ရွိေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ေရးသားရန္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

        အဂၤလန္နိုင္ငံက Paracetamol ေဆးလြန္တဲ့အႏၱရာယ္ (Paracetamol overdose) ကို ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ Paracetamol ေဆးကိုပယ္ဖ်က္သည့္ ေဆး (antidote) ျဖစ္တဲ့ (methionine) ေဆးနဲ႔ Paracetamol ေပါင္းထားတဲ့ UK Paradote ဆိုၿပီးထုတ္လုပ္ ပါတယ္။

Paracetamol အေနနဲ႔ အသဲ အျပင္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ဆီးျခင္း (Renal failure) အႏၱရာယ္ လည္းျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။

Paracetamol အေနနဲ႔ ေရာင္ရမ္းျခင္း (inflammation) ကိုမသက္သာေစနိုင္ပါဘူး။ aspirin က ေရာင္ရမ္းျခင္း (inflammation) ကိုသက္သာေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ inflammation ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္တဲ့ အရိုးေရာင္ေရာဂါ (arthritis), အရိုးပါးၿပီး အရိုးေရာင္ေသာေရာဂါ (osteoarthritis), ေဂါက္ (gout) ေရာဂါမ်ားတြင္ အရိုးေရာင္ျခင္း၊ နီျခင္း စသည္မ်ားကို Paracetamol က မသက္သာေစပါဘူး။

Paracetamol ဟာ သာမန္ေသာက္ေသာ ပမာဏတြင္ ကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ ေစ နိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အျမဲဆြဲေသာက္သူမ်ားမွာ ေသြးကင္ဆာျဖစ္နိုင္ပါတယ္။

သတ္မွတ္ထားေသာ ပမာဏတြင္ (recommended doses), Paracetamol မွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး (side effects) မရွိသေလာက္နည္းပါးပါတယ္။ aspirin ကဲ့သို႔ ေသြးၾကဲျခင္း မျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ အဲ့ဒီဒါဏ္ေတြမခံနိုင္တဲ့လူနာေတြေသာက္သံုးနိုင္ပါတယ္။ aspirin လို အစာအိမ္ကို မထိခိုက္နိုင္တဲ့အတြက္ အစာအိမ္ေရာဂါရွင္မ်ားလည္း ေသာက္သံုးနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့အျမဲဆြဲေသာက္သူမ်ားမွာေတာ့ အစာအိမ္ေသြးထြက္ျခင္း အျပင္ အသဲနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါမ်ားျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ Paracetamol ကို အသဲမွာ ေျခဖ်က္ၿပီး ၎ကိုယ္တိုင္က အသဲကို အဆိပ္ျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ အရက္ဆြဲသူမ်ားနဲ႔ အသဲအားနည္းသူမ်ားမွာ အသဲနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါမ်ား အျဖစ္မ်ားေစပါတယ္။

ခေလးငယ္မ်ား ဗိုင္ရပ္ပိုး၀င္ေရာဂါမ်ားျဖစ္တဲ့အခါ ဥပမာ ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ေရာဂါမ်ားမွာ aspirin လို (Reye's syndrome)  ေခၚအသဲနဲ႔ ဥေဏွာက္ထိခိုက္ ေသဆံုး ျခင္း မျဖစ္ေစနို္င္ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးအျဖစ္မ်ားတဲ့  ျမန္မာျပည္မွာ ခေလးလူနာမ်ားကို ဖ်ားနာတဲ့ အခါ Paracetamol သာ ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ aspirin ထက္ Paracetamol ကို ခေလးမ်ားသာမက လူႀကီးမ်ားပါ အေသာက္မ်ားလာတယ္ထင္ပါတယ္။

၂၀၁၁ အထိ Paracetamol ကိုကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ား   စားသံုးနိုင္တယ္လို႔ ယူဆ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၁၁ မွာ ေလ့လာခ်က္တစ္ခုက ေမြးလာတဲ့ခေလးဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျမံဳနိုင္တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ Paracetamol ကို တစ္ႏွစ္အရြယ္ခေလးမ်ား ေသာက္ သံုးခဲ့ရင္ အသက္ ၆-၇ ႏွစ္မွာ ရင္က်ပ္နာေရာဂါနဲ႔ ႏွင္းခူေရာဂါအျဖစ္မ်ားတတ္တယ္လို႔ လည္း ဆိုပါ တယ္။ တစ္ခုတည္းေသာ စမ္းသပ္မႈျဖစ္လို႔ ထပ္မံစမ္းသပ္ဖို႔လိုအပ္မယ္လို႔ယူဆၾကပါတယ္။

Aspirin ဟာ ေသြးဥမႊားေတြေသြးေၾကာေတြမွာကပ္ျခင္းကို ဆန္႔က်င္တာေၾကာင့္ ေသြးဥမႊားေတြ ေသြးေၾကာေတြမွာကပ္ရာကျဖစ္လာတဲ့ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္ ေရာဂါ မ်ားကို ကာကြယ္နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲ့ဒီေရာဂါျဖစ္ခဲ့တဲ့လူနာေတြနဲ႔ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိတဲ့ သူမ်ားကို ေရာဂါ ကာကြယ္သည့္အေနျဖင့္ Aspirin ကိုေန႔စဥ္ အနည္းငယ္ ၾကာရွည္ ေသာက္သံုးဖို႔ ေပးေလ့ ရွိပါ တယ္။

Aspirin ဟာအခ်ိဳ႕ ကင္ဆာေရာဂါ အထူးသျဖင့္ အူမႀကီးကင္ဆာကို ကာကြယ္ နိုင္ပါတယ္။

Aspirin ရဲ့ အေရးအႀကီးဆံုး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြက အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း အနာ ျဖစ္ျခင္းနဲ႔ နားထဲတြင္အသံျမည္ျခင္း (tinnitus) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆိုးက်ိဳးေတြက စားသံုးမႈမ်ားတဲ့ သူေတြမွာ အျဖစ္ပိုမ်ားပါတယ္။ Aspirin အမႈန္႔မ်ား၊ေရတြင္ေပ်ာ္လြယ္ေသာ

Aspirin မ်ားကအစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း အနာ ျဖစ္ျခင္းကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။

        Aspirin ဟာအနာ သက္သာေစ၊အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေစတဲ့ေဆး ေကာင္းတစ္လက္ ျဖစ္ေပမဲ့ ၾကြက္သားတက္လို႔နာတာမ်ိဳး၊ အေရျပားယားနာမ်ားကိုမသက္သာေစနိုင္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕လူေတြမွာ Aspirin အေသာက္မ်ားတဲ့အခါ ေဆးမတိုးျခင္း (aspirin resistance or insensitivity) ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။

 

အားလံုးျခံဳၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ခေလးငယ္မ်ားနဲ႔ မီးေကာင္ေပါက္အရြယ္မ်ားအတြက္ အထူး သျဖင့္ ဖ်ားနာတဲ့အခါ Paracetamol ေသာက္သင့္ၿပီး၊ လူႀကီးမ်ားအတြက္ Aspirin ႏွင့္မတဲ့ျခင္း (allergy to asprin)၊ Aspirin မတိုးေတာ့ျခင္း(aspirin resistance or insensitivity)နဲ႔ အစာအိမ္ေရာဂါ မ်ား (gastritis, gastric ulcer) မရွိရင္ေတာ့ Aspirin ကို အစာတစ္ခုခု (၀ါ) နို႔ျဖင့္ေရာေသာက္ ျခင္းႏွင့္ Aspergic ကဲ့သို႔ ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္လြယ္ ေသာ Asprin မ်ိဳးကို ေသာက္ ျခင္းတို႔က ပိုၿပီး အႏၱရာယ္ကင္းပါလိမ့္မယ္။

 က်မ္းကိုး။

Wikipedia

 စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ား ေဆးပညာဗဟုသုတတိုးပါြးၾကပါေစ။